задра́ць, -дзяру́, -дзярэ́ш, -дзярэ́; -дзяро́м, -дзераце́, -дзяру́ць; -дра́ў, -дра́ла; -дзяры́; -дра́ны; зак.

1. гл. драць.

2. што. Адарваўшы, загнуць канцом у адваротны бок.

З. скурку на пальцы.

3. што. Падняць угору, уверх.

З. галаву.

З. кашулю.

|| незак. задзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца лёдам.

Вада ледзянее.

2. Станавіцца халодным як лёд, мерзнуць.

Пальцы ледзянеюць.

3. перан. Нямець, заміраць ад жаху.

Сэрца ледзянее.

|| зак. зледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і заледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е

|| наз. зледзяне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

szczypta

ж.

1. тры пальцы; шчопаць;

szczypta soli — шчопаць (тры пальцы) солі;

2. перан. драбок, каліва, крыха, кропля, грам;

ni ~y wyobraźni — ні кроплі ўяўлення

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

па́льцавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да пальца (у 1 знач.). Пальцавы сустаў.

2. Спец. Які мае механічныя пальцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пу́чка 1 ’костачка, сустаў на пальцы’ (Сцяц., ЛА, 3; брагін., Шатал.; лід., свісл., іўеў., беласт., Сл. ПЗБ; слонім., Нар. лекс.), ’костачка на ступні нагі’ (Жд. 2), ’кончык, падушачка на пальцы’ (ТС; шчуч., свісл., лях., Сл. ПЗБ, Сцяшк., ПСл, Мат. Гом.), ’невялікая колькасць чаго-небудзь, узятая кончыкамі пальцаў, шчопаць’ (лун., Шатал.; ТС; жытк., нараўл., Мат. Гом.), ’скула на твары; ружовыя месцы на шчацэ’ (ЛА, 3; барыс., віл., Сл. ПЗБ; Сцяшк.), пучкі ’пальцы на руках’ (Растарг.), параўн. укр. пучка ’кончык пальца, палец; шчопаць’, рус. пучка ’палец, мяккая частка пальца’. Да пук ’выпукласць, пукатасць’ (гл.), параўн. польск. рис, pucka ’падушачка пальцаў’ (Брукнер, 447: да pęc, pąk), славац. риска ’кулак, сціснутая рука’. Сюды таксама пучок ’падушачка на пальцы, мякіш’ (свісл., Шатал.).

◎ Пу́чка 2 ’пятка яйца’ (ЛА, 1; астрав., Сл. ПЗБ). Ад пушка ’тс’ (< пуха, гл.), змененае ў выніку семантычнай блізкасці з пу́чка}. Параўн., аднак, рус. дыял. пука ’тупы канец яйца’, што не выключае паходжання ад пук ’выпукласць, пукатасць’.

◎ Пу́чка 3 ’бурачнік, баршчэўнік без лісця — сцяблінка’ (Мар. дыс.), рус. пучка ’баршчэўнік, Heracleum; дзягіль, Archangelica officinalis Hoffm.’ Да пук ’кветаноснае сцябло’ і назвы іншых раслін з патоўшчанай верхняй часткай, напрыклад: пук ’дзягіль’ (гл.), насуперак Фасмеру (3, 415), які выводзіць рускае слова з эст. put1 k ’баршчэўнік, трубка’, фт. рШкі ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

переколо́ть​I сов.

1. (приколоть иначе) перакало́ць, перашпілі́ць;

переколо́ть бант перакало́ць (перашпілі́ць) бант;

2. (исколоть всё, многое, во многих местах) пакало́ць, перакало́ць, скало́ць;

переколо́ть па́льцы иго́лкой пакало́ць (перакало́ць, скало́ць) па́льцы іго́лкай;

3. (заколоть, умертвить всех, многих) перакало́ць, пакало́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плыть несов., в разн. знач. плы́сці, плыць;

◊

плыть в ру́ки плы́сці (плыць) у ру́кі;

плыть по тече́нию за вадо́й ісці́ (плы́сці); жыць, як набяжы́ць;

плыть про́тив тече́ния плы́сці (плыць) су́праць цячэ́ння;

плыть скво́зь па́льцы плы́сці (плыць) праз па́льцы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

захаладзе́лы, ‑ая, ‑ае.

Які захаладзеў, стаў халодным; застылы. Захаладзелыя пальцы. □ Гукан.. стукаў кулаком па дне бутэлькі, каб выліць захаладзелы кефір. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паадціска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Адціснуць усё, многае або ўсіх, многіх. Паадціскаць пальцы на нагах. Паадціскаць людзей да сцяны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Веслано́гія мн. л. ’атрад вадаплаўных птушак, пальцы ў якіх злучаны перапонкамі; атрад ніжэйшых ракападобных’ (БРС, БелСЭ). Запазычана з рус. веслоногие або з польск. wiosłonogie ’тс’. З’яўляецца калькай з лац. навуковага тэрміна Steganopodes < грэч. στεγᾰνόπους, ‑ποδος ’з перапонкамі на лапах’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)