ні́ша
(фр. niche)
1) паглыбленне ў сцяне для ўстаноўкі статуй, бюстаў, ваз, мэблі і інш.;
2) паглыбленне ў сценцы акопа, траншэі для боепрыпасаў;
3) мед. дэфект слізістай абалонкі сценкі страўніка, які выяўляецца пасля ўвядзення кантрастнага рэчыва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
перахля́біна, ‑ы, ж.
Разм. Неглыбокая ўпадзіна, паглыбленне паміж двума ўзвышшамі. На палях.. запелі раўчукі, талай вадой напаўняліся перахлябіны, канавы на ўзбочыне шляху. Навуменка. // Пераходнае патанчэнне на чым‑н. Перахлябіна ў паясніцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наддзяўбці́, -дзяўбу́, -дзяўбе́ш, -дзяўбе́; -дзяўбём, -дзеўбяце́, -дзяўбу́ць; наддзёўб, -дзяўбла́, -ло́; -дзяўбі́; -дзёўбаны; зак., што.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вырваць дзюбай кавалачак чаго-н. зверху, з краю.
Н. спелую грушу.
2. Зрабіць долатам або якім-н. іншым інструментам паглыбленне на чым-н.
|| незак. наддзёўбваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Плёсна, плесня ’частка ступні нагі каня пальцаў; корткі, кортачкі, кукішкі’, ’паглыбленне на далоні’ (Дразд.; беласт., Стан.), плёсьня, плёсткня ’пшёнка’ (слонім., іван., ЛА, 3). Гл. плесна, плюсна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разво́рваць ’араць, раскідваць плугам зямлю’ (ТСБМ), ’араць зямлю пад грады’ (Сцяшк.). Ад раз- і ара́ць (гл.) з прыстаўным в‑. Сюды ж разво́рак ’паглыбленне паміж разорамі’ (Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лаку́на, ‑ы, ж.
Спец.
1. У анатоміі — паглыбленне, пустата паміж танкамі або органамі. Лакуны міндалін.
2. Прагал, прапушчанае месца ў якім‑н. тэксце.
3. У бібліятэчнай справе — пропуск, адсутнасць кнігі ў камплекце.
[Ад лац. lacuna — паглыбленне, упадзіна.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лу́міна ’невялікая пожня, залітая вадой’, ’сажалка’ (полац., Нар. лекс.), ’нізіна’, ’яма, паглыбленне на дне рэчкі, возера’ (брасл., Сл. ПЗБ), ’лужына, упадзіна, яма’, ’нізіна з адным відам расліннасці’ (Касп.), лу́мка ’паглыбленне ў зямлі’, ’палонка’ (чашн., Касп.; шум., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. lomà ’даліна, яр’, ’лагчына’, ’яма’, а таксама lóbas ’тс’, ’склон’, ’лужа’, ’рэчышча’. Менш верагодна Фасмер (2, 533), які для рус. лу́мка ’ямка, пелька’ дапускаў у якасці крыніцы запазычання ням. Luhme ’палонка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэпрэ́сія2
(лац. depressio = паніжэнне, паглыбленне)
участак зямной паверхні, які ляжыць ніжэй узроўню мора (параўн. крыптадэпрэсія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эпіко́тыль
(ад эпі- + гр. kotyle = паглыбленне)
частка сцябла ў расткоў раслін паміж семядолямі і першымі лістамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
жо́лаб, ‑а; мн. жалабы, ‑оў; м.
1. Прадаўгаватае паглыбленне, выдзеўбанае ў чым‑н., а таксама прыстасаванне падобнай формы з дошак, ліставога жалеза і пад. для сцёку вадкасцей або перасыпання чаго‑н. Па жолабе наліўся залаты чыгун. Карпаў. // Прадаўгаватае паглыбленне ў грунце, па якім сцякае што‑н. Унь там рачулка срэбрам літым Бяжыць па жолабе размытым. Колас.
2. Карыта, у якое закладваецца корм жывёле. Капейка зноў пачаў хваліць — і кабылу.., і жолаб, у якім Міхась абмешваў вотру[б’ем] сечку. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)