n -s, -s кампле́ктны жано́чы кася́рм (сукенка з жакетам ці паліто з аднолькавай матэрыі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
пе́равязь, ‑і, ж.
Палоска матэрыі, перакінутая цераз плячо, для падтрымання пашкоджанай рукі. У першую хвіліну сустрэчы яны нават не заўважалі, што ў бацькі пусты правы рукаў, а левая рука вісіць на перавязі...Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
3. Завяршыць набор чаго-н. (кнігі, артыкула і пад.).
Д. кнігу.
|| незак.дабіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасто́ра, -ы, ж.
1. Адна з форм (поруч з часам) існавання матэрыі, якая бясконца развіваецца і характарызуецца працягласцю і аб’ёмам.
П. і час.
2. Працягласць, месца, неабмежаванае бачнымі памерамі.
Нябесная п.
3. Свабодны прамежак паміж чым-н., месца, дзе што-н. змяшчаецца.
Свабодная п. паміж сцяной і сталом.
|| прым.прасто́равы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ранця́к ’рубец, трэшчына (на целе)’, ранцякі́ мн. л. (воран., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка ўтворана за пасрэдніцтвам літ.réñčiai мн. ’тс’. Параўн. таксама венг.ránc ’складка матэрыі, зморшчына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
іматэрыялі́зм
(ад ім- + матэрыялізм)
ідэалістычны погляд, які адмаўляе існаванне матэрыі і прызнае толькі існаванне духа.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
materia
materi|a
ж.
1. матэрыя;
przemiana ~i — абмен матэрыі;
~a międzygwiazdowa — міжзорная матэрыя;
2. матэрыя; рэчыва;
prawo zachowania ~i фіз. закон захавання матэрыі;
przemiana ~i біял. абмен рэчываў;
3.мед. гной;
4.уст. тканіна; матэрыя
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
накла́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Рмн. ‑дак; ж.
1. Дэталь, якая накладваецца на што‑н. для ўмацавання. Плугі з накладкамі.
2. Кавалак матэрыі, скуры і пад., які нашываецца зверху для надання трываласці. Накладкі на каленях.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЮ́ХНЕР (Büchner) Людвіг
(29.1.1824, г. Дармштат, Германія — 1.5.1899),
нямецкі ўрач і філосаф, прыродазнавец, прадстаўнік вульгарнага матэрыялізму. З 1843 вывучаў медыцыну ў Гесене, Страсбуры, Вюрцбургу, Вене. У філасофіі Бюхнера зыходным было паняцце матэрыі, якая тоесная рэчыву і валодае шэрагам уласцівасцей. Свядомасць, на думку Бюхнера, — люстэркавае (пасіўнае) адлюстраванне рэчаіснасці і з’яўляецца прадуктам высокаарганізаванай матэрыі — мозга; да сукупнасці функцый мозга зводзіў усе духоўныя з’явы. Адмаўляў дыялектыку і сац. прыроду чалавека, падзяляў ідэі т.зв.сацыяльнага дарвінізму, адначасова абгрунтоўваў наяўнасць у жывёл грамадскай арг-цыі.