матэ́рыя

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. матэ́рыя
Р. матэ́рыі
Д. матэ́рыі
В. матэ́рыю
Т. матэ́рыяй
матэ́рыяю
М. матэ́рыі

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

матэ́рыя, -і, ж.

1. Аб’ектыўная рэальнасць, якая існуе па-за чалавечай свядомасцю і незалежна ад яе.

Формы існавання матэрыі.

2. Рэчыва, з якога складаюцца фізічныя целы прыроды.

Будова матэрыі.

3. Тканіна, матэрыял (у 4 знач.; разм.).

4. перан. Прадмет размовы, тэма.

Гутарыць аб высокай матэрыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мате́рчатый (зро́блены) з матэ́рыі;

кни́га в мате́рчатом переплёте кні́га ў пераплёце з матэ́рыі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раціні́раваць

‘завіваць ворс на матэрыі’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. раціні́рую раціні́руем
2-я ас. раціні́руеш раціні́руеце
3-я ас. раціні́руе раціні́руюць
Прошлы час
м. раціні́раваў раціні́равалі
ж. раціні́равала
н. раціні́равала
Загадны лад
2-я ас. раціні́руй раціні́руйце
Дзеепрыслоўе
цяп. час раціні́руючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

фі́зіка, -і, ДМ -зіцы, ж.

1. Навука аб уласцівасцях і будове матэрыі, аб формах яе руху і зменах.

Тэарэтычная ф.

2. Будова і ўласцівасці, формы руху і змянення якой-н. матэрыі.

Ф. цвёрдага цела.

Ф. плазмы.

Ф. ядра.

|| прым. фізі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэ́чыва, -а, мн. -ы, -аў, н.

Від матэрыі; тое, з чаго складаецца фізічнае цела.

Арганічныя рэчывы.

Выбуховыя рэчывы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неуничтожа́емость незнішча́льнасць, -ці ж.;

неуничтожа́емость мате́рии незнішча́льнасць матэ́рыі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

або́рка², -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

Палоска матэрыі, прышытая складкамі ці зборкамі на адзенні.

Сукенка з аборкамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падкаўне́рык, -а, мн. -і, -аў, м.

Вузкая палоска белай матэрыі, якая падшываецца пад стаячы каўнерык форменнага адзення.

|| прым. падкаўне́рыкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ке́ды, -аў, адз. кед, -а, М -дзе, м.

Спартыўны абутак з матэрыі на мяккіх рабрыстых гумавых падэшвах.

|| прым. ке́давы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)