Прусакі́, прусаке́ ’крупы’ (Сцяшк. Сл.). З *просакі́, просаке́ < проса з генералізацыяй значэння.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

грэ́цкі ​1, ‑ая, ‑ае.

Прыгатаваны з зерня грэчкі. Грэцкія крупы. Грэцкая мука.

грэ́цкі ​2, ‑ая, ‑ае.

Як састаўная частка некаторых складаных пазваў. Грэцкі арэх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

датаўчы́, ‑таўку, ‑таўчэш, ‑таўчэ; ‑таўчом, ‑таўчаце, ‑таўкуць; пр. датоўк, ‑таўкла, ‑ло; заг. датаўчы; зак., што.

Скончыць таўчы; стаўчы, патаўчы ўсё да канца. Датаўчы крупы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змяшча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

1. Незак. да змясціць.

2. Мець, заключаць у сабе што‑н. Крупы грэчкі змяшчаюць вугляводы, бялкі, тлушчы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пшано́ ’вымалачанае проса’ (Шымкевіч, Покажчик), ’прасяныя крупы’ (Воўк-Лев., Татарк.), пшоно ’тс’ (ТС), ж. р. пшана ’проса (?)’: jak na poli pszanü рагай (Федар. 6, 188); ’пшаніца (?)’: кормиця вы ихъ ярой пшеной (смал., Шн. 2, 524), атопка ’проса (?)’: за річенкою пшенку жну (гродз., Крачк.), ’каша з проса’ (хойн., Мат. Гом.), пшы́нка ’прасяныя крупы’ (жлоб., там жа), пшанчанка ’проса’ (Ян.), сюды ж атопка ’пшанічная салома’ (Сцяшк. Сл.), пшоны, пагонны, пшэны, пшэнны ’пшанічны’ (Сл. ПЗБ), пшэнный ’тс’ (Бяльк.), пшопны ’тс’ (Сцяц.), пшановы ’прасяны’ (шкл., Мат. Маг.), пшаняны ’тс’ (жытк., добр., сльск., Мат. Гом.), пшоняны ’тс’ (ТС), пшэняны ’тс’ (ПСл), параўн. укр. пшоно ’прасяныя крупы’, рус. пшено, польск. pszono, чэш., славац. pieno, харв. pšeno ’зерне’, славен. pieno ’прасяныя крупы’, макед. пченка ’кукуруза’, ст.-слав. пьшено ’ячныя крупы’. Прасл. *рькепо ўтворана ад прасл. *рьха(і (гл. піхаць, пхаць), першапачаткова ’тое, што вымалачана, абтоўчана, абабіта’, з якога развілося значэнне ’крупы’, ’проса’ і пад. Гл. Фасмер, 3, 417; Чарных, 2, 86–87; Сной, 513; Глухак, 508–509 (падаюцца паралелі аналагічных утварэнняў ад і.-е. *peis‑/*pis‑ ’таўчы, драбіць, малоць’), Банькоўскі, 2, 960.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кру́пчык ’цвёрды камячок гліны, які пры апрацоўцы цяжка размінаць’ (Нар. словатв.). Гл. крупы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

панца́к, ‑у, м.

Абл.

1. Круглыя ячныя крупы. У печы з панцаку варыцца калядная куцця. Васілевіч.

2. Суп з такіх круп. [Бацька] сёрбаў забелены панцак. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

pęcak, ~u

м.

1. а) ячныя крупы;

б) ячная каша, панцак;

2. а) пшанічныя крупы;

б) пшанічная каша

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

аўся́нка I ж. (крупа, каша из овсяной крупы) овся́нка

аўся́нка II ж., зоол. овся́нка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

oatmeal

[ˈoʊtmi:l]

n.

1) аўся́ная мука́, кру́пы, аўся́нка f.

2) аўся́ная ка́ша, аўся́нка f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)