Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
душы́ццаIнесов.
1. (задыхаться) дави́ться;
2.прост. (жадно есть) дави́ться;
3. (давить друг друга в тесноте) дави́ться;
4.страд. дави́ться; мя́ться; души́ться; уда́вливаться; подавля́ться; см.душы́ць I 1-3
душы́ццаIIнесов. (духами) души́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сі́ліць ‘прымушаць’ (Нас., Кас.), ‘адольваць, натужвацца’ (Сцяшк. Сл.), сі́ліцца ‘тужыцца, напружвацца’ (Сл. ПЗБ), сюды ж сі́лець ‘дужаць’ (Ян.), ст.-бел.силити ‘прымушаць’: питье жь закону не силѧть (Альтбаўэр). Вытворнае ад сі́ла (гл.), параўн. сілава́ць ‘сілком прымушаць рабіць’ (Ласт., Ян., ТС).
Сілі́ць1 ‘падмацоўваць сілы ежай’, сілі́цца ‘падмацоўвацца ежай’ (Нас., Шымк. Собр.). Да сі́ла (гл.).
Сілі́ць2 ‘душыць’, сі́ліцца ‘душыцца’, ‘вешацца’ (ТС). Да сіло́ ‘пятля’ (гл.), параўн. укр.сили́ти ‘завязваць вузлом’; развіццё семантыкі таксама пад уплывам сіла (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гне́сці ’давіць, ціснуць’. Слова прасл. характару; адносіцца да вялікага сямейства слоў, якія маюць значэнне ’ціснуць, душыць, мясіць і да т. п.’ Параўн. рус.гнести́, укр.гне́сти, чэш.hnísti, польск.gnieść, балг.гнетя́, макед.гнете, серб.-харв.гњѐсти, славен.gnésti, ст.-слав.гнести. Прасл.*gnesti. Роднасныя формы выключна ў герм. мовах. Параўн. ст.-в.-ням.knetan, с.-н.-ням.kneden ’мясіць, мяць’, ст.-англ.cnedan, англ.to knead. Гл. Фасмер, 1, 421; Траўтман, 93; Бернекер, 1, 311–312; Трубачоў, Эт. сл., 6, 165–166.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэміе́жнік ‘прыгнятальнік’ (Сл. ПЗБ), тэміе́жыті ‘знішчаць, высякаць’ (там жа), ст.-бел.тямяжити ‘прыгнятаць’ (1598 г., ГСБМ). З польск.ciemiężca ‘тс’ з падляшскай фанетыкай і заменай арыгінальнага суфікса на рэгулярны для беларускай мовы суфікс ‑нік са значэннем ‘асоба мужчынскага полу па роду дзейнасці ці па схільнасці да чаго-небудзь’ або ўтвораны непасрэдна ад запазычанага дзеяслова. З польск.ciemiężyć ‘прыгнятаць, прыціскаць’, што да прасл.*temati ‘прыціскаць, душыць’ (Борысь, 80), гл. тамі́ць. ЕСУМ (5, 544) для адпаведнага запазычанага ўкр.темя́жити дапускае сувязь з тімʼя ‘цемя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zarodek
zarod|ek
м.
1. зародак, эмбрыён;
2.перан. зародак; зачатак; пачатак;
tłumić w ~ku — душыць у зародку (у самым пачатку)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
гне́сці, гняту, гняцеш, гняце; гняцём, гнецяце; пр. гнеў, гняла, ‑ло; незак., каго-што і без дап.
1. Прыціскаць, душыць сваім цяжарам. Сырыя шынелі Гнятуць да сядла.Крапіва.
2. Даводзіць да цяжкага, прыгнечанага стану, выклікаць непрыемнае пачуццё. Злавесная цішыня зняла сваёй невядомасцю.Хомчанка.Цяжкія думкі гнялі жанчыну: паблажэла ў твары, стала нейкая задумлівая.Пальчэўскі.
3. Прыгнятаць, мучыць. Заводы стаяць, змоўкла песня гудкоў, Гняце азвярэлы кулак беднякоў.Хведаровіч.Максім, даведзены да роспачы, хоць і спакойна, выказвае ўжо пратэст: «З усіх бакоў гнятуць мужыка... Апошнія жылы цягнуць з яго...».«ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўма́чка ’пюрэ (з бульбы)’ (Мат. Гом.), товмачі́ ’звараная тоўчаная бульба’ (кобр., Нар. лекс.), сюды ж томачі́, тумачі́, токмачі́, тукмачі́ ’страва з патоўчанай варанай бульбы’ (Лекс. Бел. Палесся). Параўн. укр.дыял.товкма́ч ’тс’, товкма́чити ’запіхваць; біць’ (разглядаюцца як вынік кантамінацыі товкти́ і токма́чити ’ўтоптваць, прыціскаць’, гл. ЕСУМ, 5, 587), рус.смален.талмата́ ’шум, таўкатня’ (< *тълмота, што да *tъlmъ, гл. Фасмер, 4, 15). Хутчэй за ўсё, да папярэдняга слова, некаторыя формы змяніліся ў выніку збліжэння з таўкці (гл. таўчы) і дээтымалагізацыі ў сувязі са стратай зыходнага дзеяслова, што ўзыходзіць да *tъlmiti ’душыць, сціскаць’.