дотяну́ться до ве́рхней по́лки дацягну́цца да ве́рхняй палі́цы;
вре́мя дотяну́лось до о́сени час дацягну́ўся да во́сені.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Fames artium magistra
Голад ‒ настаўнік рамёстваў.
Голод ‒ учитель ремёсел.
бел. Прагаладаешся ‒ хлеба дастаць здагадаешся. Голад у свет гоніць. Як возьме голад, прарэжацца і голас.
рус. Станешь лапти плесть, как нечего есть. Проголодаешься ‒ хлеба достать догадаешься. Проймёт голод, появится и голос. Нужда научит сапоги тачать. Нужда научит горшки обжигать. Нужда из лычка кроит ремешок.
фр. La nécessité est la mère d’invention (Нужда ‒ мать изобретательности).
англ. Need makes the queen spin (Нужда заставляет королеву прясть). Necessity is the mother of invention (Нужда ‒ мать изобретений).
нем. Hunger ist ein guter Redner (Голод ‒ хороший оратор).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Даба́віць ’дабавіць’. Рус.доба́вить, укр.доба́вити. Параўн. далей балг.доба́вя, доба́вям ’дабаўляць’, макед.добави, серб.-харв.до̀бавити ’дастаць, дабыць’, славен.dobáviti. Прасл.*dobaviti (*do‑baviti). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 39. Як відаць з агляду форм, гэтага слова няма ў зах.-слав. мовах, таму яго можна лічыць дыялектным праславянскім. Шанскі (1, Д, Е, Ж, 144–145) ідзе яшчэ далей і лічыць доба́вить (а таксама ўкр.доба́вити і бел.даба́віць) уласна рус. словам (resp. усх.-слав.?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скапы́ціць ‘стаптаць капытамі’ (Нар. лекс.), скапы́таваць ‘тс’ (Варл.), скапы́ціцца ‘спатыкнуцца’ (ТСБМ, Нас., Шат., Гарэц., Юрч., Варл., Сцяшк., Жд. 2, Бяльк.), ‘памерці, здохнуць’ (Шат., Касп., Байк. і Некр.), ‘памыліцца’ (ТСБМ, Янк. Мат.), ‘скасіцца, сказіцца’ (Бяльк.), скапу́ціцца, скопу́ціцца ‘памерці, здохнуць’ (ТС). Рус.скопы́тить ‘стаптаць капытамі, збіць’, скопы́титься ‘зваліцца ад стомленасці, хваробы; памерці’, польск.skopycić się ‘дастаць хваробу капыта (аб кані)’, ‘спатыкнуцца, памыліцца’. Да капыта (гл.); для значэння ‘памерці, здохнуць’ нельга выключыць уплыў папярэдняга слова.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паспяхова ажыццявіцца, завяршыцца; атрымацца вельмі ўдалым (у 2 і 3 знач.).
Справа ўдалася.
Ураджай удаўся.
Ростам не ўдалася (пра чалавека, жывую істоту: не вырас; разм.).
2.безас., з інф. Аказацца магчымым зрабіць што-н., пашчаслівіцца.
Удалося дастаць рэдкую кнігу.
Не ўдалося з’ездзіць.
3. (часцей у прошлым часе), у каго. Урадзіцца, вырасці падобным на каго-н.
Сын удаўся ў бацьку.
|| незак.удава́цца, -е́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
dostać
Iзак.
1.дастаць, атрымаць; купіць;
nie można tego dostać — гэтага нельга дастаць (купіць);
2. узяць; захапіць;
3. схапіць што; захварэць на што;
4.дастаць;
dostać ręką do gałęzi — дастаць рукой да галіны;
dostać mata шахм. атрымаць мат;
dostać siwych włosów — пасівець;
dostać w skórę — атрымаць у скуру (па шыі);
dostać wypieków — пачырванець (ад сораму, злосці і г.д.)
II dosta|ć зак.
дастаяць;
choinka ~ła u nas do lutego — ёлка прастаяла ў нас да лютага
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дзя́куючы,
1.Дзеепрысл.незак.ад дзякаваць.
2.прыназ.зД. З прычыны, з-за, з дапамогай. Дзякуючы святу .. ён да звычайнай порцыі сну дабавіў яшчэ гадзін пяць-шэсць.Крапіва.Дзякуючы камсамольцам удалося дастаць супрацьтанкавую гарматку.Брыль.Сухаваты твар [Андрэя Міхайлавіча] меў энергічны выгляд дзякуючы дзвюм рэзкім маршчынам, што ляглі ад носа да кутоў падціснутых вуснаў.Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздабы́ць, ‑буду, ‑будзеш, ‑будзе; пр. раздабыў, ‑была, ‑было; зак., каго-што.
Разм. Здабыць, дастаць з цяжкасцямі. А колькі было бегатні, пакуль гурткоўцы раздабылі старую папоўскую расу або чорны хвастаты фрак для гарадскога дарэвалюцыйнага паніча.Краўчанка.Стрыечны брат нашага местачкоўца аказаўся чалавекам хмурным, недаверлівым, хітрыў і віляў, і ніякіх патронаў раздабыць у яго не ўдалося.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
available
[əˈveɪləbəl]
adj.
1) ная́ўны, дасту́пны
all available funds — усе́ ная́ўныя грашо́выя сро́дкі
by available means — усі́мі дасту́пнымі сро́дкамі
This book is not available — Гэ́тае кні́гі не́льга даста́ць
2) дасту́пны, незаня́ты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)