1. Старадаўні рукапіс, а таксама матэрыял (звычайна папірус або пергамент), на якім ён напісаны.
2. У сярэднія вякі — дакумент, грамата, што давала або пацвярджала якія‑н. правы і вольнасці. Вялікая хартыя вольнасцей.
3.Кніжн. Назва дакументаў важнага грамадска-палітычнага значэння. Раскрыты старонкі праўдзівых законаў, Якія наш прадзед спрадвеку шукаў. Праменныя літары ззяюць іх сёння Славутаю хартыяй ленінскіх спраў.Хведаровіч.
[Лац. chárta ад грэч. chártēs — папера, грамата.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
картуля́рыі
(с.-лац. chartularia, ад лац. charta = грамата)
зборнікі копій грамат, якімі ў перыяд сярэдневякоўя ў Зах. Еўропе юрыдычна афармляліся пераважна зямельныя падараванні на карысць царквы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ха́ртыя
(гр. chartion, ад chartes = папера, грамата)
1) старадаўні рукапіс, а таксама матэрыял (папірус або пергамент), на якім ён напісаны;
2) дакумент важнага грамадска-палітычнага значэння.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ганаро́выв разн. знач. почётный;
г. госць — почётный гость;
~вае зва́нне — почётное зва́ние;
г. прэзі́дыум — почётный прези́диум;
~вая ва́рта — почётный карау́л;
○ ~вая гра́мата — почётная гра́мота
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ганаро́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які карыстаецца пашанай; пачэсны. Ганаровы госць.
2. Які даецца, прысвойваецца за вялікія заслугі. Ганаровая грамата. Ганаровае званне.// Які выбіраецца ў знак павагі, пашаны. Ганаровы прэзідыум. Ганаровы старшыня.// Які з’яўляецца выражэннем гонару, праводзіцца ў знак павагі. Ганаровая варта. Ганаровы прыём.
3. Які робіць гонар каму‑н. Ганаровае прызначэнне. Ганаровы абавязак. Ганаровая смерць.// Які не парушае годнасці каго‑, чаго‑н. Ганаровы мір.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Diplóm
n -s, -e дыпло́м, пасве́дчанне, атэста́т, гра́мата
sein ~ áblegen — абарані́ць дыпло́м
ein ~ áusstellen [ertéilen] — вы́даць каму́-н. дыпло́м
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
індульге́нцыя
(лац. indulgentia = міласць, спагадлівасць)
грамата на поўнае або частковае адпушчэнне грахоў, якая выдаецца каталіцкай царквой ад імя папы рымскага за плату або за асобыя заслугі перад царквой.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
датьсяв разн. знач. да́цца;
не даться в обма́н не даць сябе́ ашука́ць (падману́ць);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трасаві́ца ‘ліхаманка’ (Ласт.), ‘дрыжыкі’: усё цела яго дрыжэла ў дробнай трасавіцы (Ю. Віцьбіч), ст.-бел.тресавица, трясавица ‘тс’ (ГСБМ). Параўн. ст.-рус.трасавица ‘ліхаманка; трасца’: избави … трасавиче (берасц. грамата № 715; Залізняк, Исслед. в области балто-слав. духовной культуры. Заговор. M., 1993, 106), с.-балг.трѧсавица ‘тс’ (XIII ст.), макед.трасавица ‘тс’ (XIII ст.; МЈ, 15, 1–2, 97), ст.-слав.трѧсавица ‘тс’ (СССл.) пры старым польск.trzęsawica ‘дрыжыкі’, ‘няпэўнасць, хісткасць’. Да прасл.*tręsavъ, гл. трэсці.