выга́рына, ‑ы, ж.

Тое, што і выгар. Сцюдзёная вада, — гэта недзе на Паліку ці ў Асіпаўскай пушчы.. растае лёд: чорны ад попелу з выгарын, жоўты ад размяклага імху, буры ад кары, што адапрэла ад пнёў. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

coal

[koʊl]

n.

а) каме́нны ву́галь

б) бу́ры ву́галь, антрацы́т -у m., ву́галь -ю m., coll. вуго́льле, вуга́льле n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ча́стачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш. да частка (у 1 знач.). Мы нарадзіліся ў той час, Як свет стары ў агні капаў. І ў гэтай буры кожны з нас Юнацтва частачку аддаў. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

антафеі́н

(ад гр. anthos = колер + faios = цёмны)

цёмна-буры пігмент у клетачным соку некаторых раслін, напр. у пялёстках бабоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ро́кат м Tósen n -s (выццё буры); Getöse n -s (шум, гул); Bráusen n -s (мора); Súrren n -s (самалёта)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

паджа́ры, ‑ая, ‑ае.

1. Рыжа-буры або бура-чорны (пра масць жывёл). З хвіліны на хвіліну чакаю, што вось-вось пакажацца чорная ці паджарая шапка [грыба]. Сачанка.

2. Разм. Сухарлявы, тонкі. Паджары лось. □ Праз акно [барон] убачыў паджарага нямецкага афіцэра. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ра́бчык 1 ’лясная птушка’ (ТСБМ; лудз., Сл. ПЗБ; Ян., ТС), рабе́ц ’рабчык’ (Гарэц.), рабо́к ’рабчык’ (Дразд.), ра́бка ’самка рабчыка’, ’плямістая карова’ (ТС), ст.-бел. рабецъ, рябецъ, рус. ря́бчик, укр. ря́бчик, о́рябка, польск. jarząbek, чэш. jeřábek, в.-луж. wjerjabka, балг. я́ребица ’курапатка’, літ. jerubė̃. Узыходзяць да і.-е. кораня *ē̆reb(h)‑: *ō̆reb(h)‑ (на агульнаславянскай глебе з назалізаваным e: *(j)eręb‑), які меў значэнне цёмна-чырвонага і бурага колераў, параўн. ст.-в.-ням. erpf ’цёмны’, ’чорна-буры’, ст.-ісл. jarpr ’карычневы’, ’буры’ (Покарны, 1, 334).

Ра́бчык 2 ’клін у заднім навоі’ (Ян.). Няясна, параўн. рабу́шка 2 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ніе́ла

(іт. niello = чэрнь)

малюнак, выразаны на золаце або срэбры і запоўнены чэрню (цёмным сплавам срэбра, медзі, серы і буры).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

стагна́ць, стагну́, сто́гнеш, сто́гне; стагні́; незак.

1. Абзывацца стогнам.

Хлопчык ціха стагнаў ад болю.

2. перан. Скардзіцца, наракаць; пакутаваць.

Такі ўжо чалавек: стогне і стогне, як быццам толькі яму цяжка жыць.

3. перан. Утвараць працяглыя гукі, падобныя да стогну; аддавацца працяглым гулам на ўдары, гусці пад цяжарам чаго-н.

Стогнуць у траве кулікі.

Пад цяжарам вагонаў стогнуць рэйкі.

Стогне лес ад буры.

|| наз. стагна́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гудзе́ць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; ‑дзім, ‑дзіце, ‑дзяць; незак.

Разм. Тое, што і гусці. Тэлеграфныя драты прыціхлі — не гудзяць, прыбраліся ў серабрыстыя пацеркі. Пестрак. Роем пчол гудзеў натоўп сялян. Нікановіч.

•••

Гудам гудзець — вельмі моцна гудзець. Буры. Навальніцы. Гудам бор гудзе. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)