2) Obsol.бадзя́га, валацу́га -і m. & f., жабра́к -а́m.
2.
v.
1) е́зьдзіць жаке́ем
2) манэўрава́ць, лявірава́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Труня́нне ‘лодарнічанне’ (Юрч. Вытв.), труня́ннік ‘гультай, бадзяга’ (Юрч. СНЛ), труня́цца (асудж.) ‘лодарнічаць, бадзяцца, хадзіць без справы’ (Юрч.). Параўн. укр.тру́нути ‘піхнуць, штурхнуць’, рус.труня́стый ‘апрануты ў парванае адзенне’, труни́ть ‘ісці памалу’, серб.тру́нити ‘перашкаджаць’, што дае падставы для рэканструкцыі прасл.*truniti ‘перашкаджаць’ (Варбат, Исслед., 557). Роднаснае літ.trỹnioti ‘церці, паціраць’ і trỹniotis ‘бадзяцца, валачыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АКСА́КАЎ Іван Сяргеевіч
(8.10.1823, с. Надзеждзіна Уфімскай губ. — 8.2.1886),
расійскі паэт і публіцыст, адзін з кіраўнікоў славянафілаў. Сын С.Ц.Аксакава. Скончыў Пецярбургскае вучылішча правазнаўства (1842). У 1840—60-я г. выступаў за адмену прыгоннага права і цялесных пакаранняў. Рэдагаваў славянафільскія час. і газ. «Русская беседа», «День», «Москва», «Русь» і інш. У 1858—78 адзін з кіраўнікоў маскоўскага Слав.к-та. У рус.-тур. вайну 1877—78 арганізаваў кампанію ў падтрымку паўд. славян. Прытрымліваўся манархічных вялікадзярж. поглядаў, у т. л. адмаўляў этн. самастойнасць беларусаў, прапагандаваў ідэі панславізму. Аўтар вершаў, паэмы «Бадзяга» (1852) пра трагічны лёс прыгоннага селяніна.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Надзёжнік ’рачная губка, бадзяга’ (Ян.), надочнік, ладаннік ’тс’ (ТС), параўн. рус.надожник, надошник ’тс’, укр.надошник ’тс’. Няясная зыходная форма слова не дазваляе даць надзейную этымалогію. Звяртае на сябе ўвагу збліжэнне розных форм са словамі надзёжа ’надзея’, ладны ’добры, прыгожы’, нада ’трэба’, параўн. рус.дыял.надошный ’патрэбны’ і інш., што можа сведчыць пра народнаэтымалагічнае пераасэнсаванне невядомай зыходнай формы як вынік яе дээтымалагізацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hobo
[ˈhoʊboʊ]1.
n., pl. -bos or -boes
1) бадзя́га -і, бомж бамжа́m. & f.
2) вандро́ўны рабо́тнік
2.
v.i.
1) бадзя́цца
2) перабіра́цца зь ме́сца на ме́сца ў по́шуках пра́цы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Вярня́каць ’гаварыць абы-што, неўпапад’ (браг., З нар. сл.); ’дакучаць’ (мазыр., Мат. Гом.). Запазычана з рус. мовы; параўн. варнакать: разан., кур. ’хлусіць, балбатаць’; ’вярзці’, цвяр. ’паўдн. ’рабіць што-небудзь, абы-як, неахайна’; ’гаварыць глупства, балбатаць, малоць языком абы-што’, варон. ’гаварыць няясна, незразумела’, дан.варнякаць ’тс’, а гэта да рус.варнак ’катаржнік, злачынец, зладзюга, бадзяга, хуліган, жулік’, ад якога і ўкр.варна́к ’тс’. Гл. яшчэ Рудніцкі, 1, 317.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лабу́да ’негаспадарлівы чалавек, гультай’ (КТС, С. Гаўрусёў), рус.лабути́на, маск.лабуда́ ’ні да чаго не здатны’, ’знішчанае адзенне, лахманы’, лабу́та ’някемлівы, няспрытны’, калуж.лобуда́ ’задзіра’, ’шпана’, польск.labuda ’расцяпа, павольны чалавек’, чэш.мар.loboda ’бадзяга’. Сюды ж і славац.lebediť si ’адпачываць, атрымліваць асалоду, быць у бяздзейнасці’. Балтызм. Параўн. літ.lebẽdýti ’псаваць, дрэнна рабіць’, lẽbeda, lebedà ’неахайны, мямля, размазня, расцяпа, непаваротлівы’, лат.lebeze ’неахайны’. Гл. таксама Слаўскі, 4, 15, 401.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
laufer
м.
1.шахм. слон;
2.уст. ганец;
3.уст. дарожка (для ўпрыгожвання стала і інш.); дыванок;
4.уст.разм.бадзяга; валацуга
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Валанты́р ’бадзяга, лодыр’ (Нас.). Магчыма, н устаўны гук, як у валанцуга < валацуга (КСП). Тады валантыр < валатыр, якое ў сваю чаргу да волат і суфікса ‑ыр. Адносна такой суфіксацыі гл. SP, 2, 28. Шанскі (1, В, 151) адзначае, што гэта слова ў формах валентир, волунтер, волунтир (< англ.volunteer ’добраахвотнік’) здаўна ўжывалася ў рускай мове. Не выключана, што адна з іх захавалася ў беларускай мове, набыўшы негатыўнае значэнне пад уплывам збліжэння з валачыцца, валэндацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лазу́тчык ’разведчык у тыле ворага, шпіён’ (ТСБМ), ст.-рус.лазут(ь)никъ, лазутьчикъ, рус.лазутчик ’тс’, лазу́та ’проська, жабрак’, якія Фасмер (2, 450) узводзіць да старога дзеепрыметніка lazǫtъ. Аднак славен.lazútati ’поўзаць, лазіць’, lazútelj ’бадзяга’ уносяць дадатковыя цяжкасці пры тлумачэнні асновы лазут‑. Бел. лексема запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 74). Параўн. таксама ст.-бел.лазукъ, лазука ’разведчык’ (XVI ст.), лазуцтво, лазучство ’бадзянне’, якія можна вывесці з лазити > лазіць (гл.). Ад лазук(а) паходзіць лазучыць ’віжаваць, шпіёніць, выведваць’ (Нас.), у процілеглым выпадку (< lazǫt‑) было б лазуціць.