арыенталі́зм

(ад п.-лац. orientalis = усходні)

1) захапленне Усходам, яго культурай;

2) усходні, арыентальны характар, адценне чаго-н. (напр. а. стылю).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пажо́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. пажоўк, ‑ла; зак.

Зрабіцца жоўтым, набыць жоўтае адценне (звычайна ад часу, пры завяданні і пад.). Лісты пажоўклі. □ Сярод лета лугі парыжэлі, пажоўклі кусты. Куляшоў. Пажоўкла на доміку дошка, Дзе срэбрам адбітыя даты. Бялевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

залаце́ць, ‑ее; незак.

Разм.

1. Станавіцца залатым, набываць адценне, колер золата. На ўсходзе паволі залацее неба.

2. Вылучацца сваім залатым колерам; блішчаць, як золата (пра што‑н. залацістае, бліскучае). Залацеюць на першых праменнях сонца пяскі Сухіх грудоў. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АЎТАТРО́ФНАСЦЬ ЧАЛАВЕ́ЦТВА,

атрыманне чалавецтвам ежы і энергіі штучным шляхам, без удзелу прадуцэнтаў. Напрыклад, атрыманне раслінападобнай ежы метадамі штучнага фотасінтэзу. Прапанаванае У.І.Вярнадскім паняцце аўтатрофнасці чалавецтва (1937) сучасная навука рэкамендуе пашыраць на безадходныя і малаадходныя тэхналогіі, надаўшы яму стратэгічнае прыродаахоўнае адценне: аўтатрофнасць чалавецтва павышае незалежнасць чалавецтва ад прыродных крыніц забеспячэння яго ежай і энергіяй, спрыяе захаванню прыродных рэсурсаў і гарманізацыі суадносін чалавецтва з прыродай.

т. 2, с. 121

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВУЛЬГАРЫ́ЗМ

(ад лац. vulgaris просты, звычайны),

слова, што мае адценне грубаватасці і знаходзіцца па-за межамі літаратурнай лексікі. Вульгарызмы звычайна маюць адмоўнае значэнне, стылістычна зніжаныя, надзвычай экспрэсіўныя і сэнсава ёмістыя (напр., «абармот», «смаркач», «паскудны», «жэрці», «здохнуць»). Выкарыстоўваюцца ў маст. л-ры як сродак моўнай характарыстыкі персанажаў, для надання паведамленню гумарыст. або іранічнай афарбоўкі. Карыстацца вульгарызмамі трэба ўмела, бо захапленне імі засмечвае мову.

Л.І.Бурак.

т. 4, с. 294

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Махты́рыць ’ілгаць’ (Нас.). Утворана ад назоўніка ⁺махты́р, параўн. пск., наўг., ярасл., ёнаўск. (ЛітССР) махты́рь, ма́хтырь ’хвост’, якія ўзыходзяць да махаць (гл.); дзеяслоўны суфікс ‑т‑ мае экспрэсіўнае адценне. Аб суфіксе ‑ыр гл. Слаўскі, SP, 2, 28–29.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

tönen

1.

vt надава́ць (чаму-н.) пэўнае адце́нне

2.

vi гуча́ць, выдава́ць [дава́ць] гук

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

tone1 [təʊn] n.

1. тон;

the falling/rising tone сыхо́дны/узыхо́дны тон;

tone control рэгуля́тар тэ́мбру;

set the tone (for) задава́ць тон

2. афарбо́ўка, адце́нне (колеру)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ві́льня ’жанчына, якая бессаромна падладжваецца да каго-небудзь, каб пажывіцца, мець выйгрыш; хітруе’ (Янк. III). Утворана пры дапамозе суф. Nomen actionis ‑ня ад віля́ць (гл.). З-за значэння неадабральнасці лексемы віляць слова вільня таксама атрымала адценне зневажальнасці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аберто́н

(ням. Oberton)

муз. дадатковы, больш высокі тон, які ўзнікае пры гучанні асноўнага тона і надае яму асаблівае адценне або тэмбр (параўн. унтэртон).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)