ідэ́йны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ідэ́йны ідэ́йная ідэ́йнае ідэ́йныя
Р. ідэ́йнага ідэ́йнай
ідэ́йнае		 ідэ́йнага ідэ́йных
Д. ідэ́йнаму ідэ́йнай ідэ́йнаму ідэ́йным
В. ідэ́йны (неадуш.)
ідэ́йнага (адуш.)		 ідэ́йную ідэ́йнае ідэ́йныя (неадуш.)
ідэ́йных (адуш.)
Т. ідэ́йным ідэ́йнай
ідэ́йнаю		 ідэ́йным ідэ́йнымі
М. ідэ́йным ідэ́йнай ідэ́йным ідэ́йных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ідэ́йны, -ая, -ае.

1. гл. ідэя.

2. Ідэалагічны, звязаны з пэўнымі ідэямі, ідэалогіяй.

Ідэйная пазіцыя.

3. Які выражае перадавую ідэю, адданы ёй; перакананы.

І. пісьменнік.

Ідэйнае мастацтва.

|| наз. ідэ́йнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ідэ́йны в разн. знач. иде́йный;

і. ўплыў — иде́йное влия́ние;

~нае маста́цтва — иде́йное иску́сство;

і. кіраўні́к — иде́йный руководи́тель

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ідэ́йны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да ідэі (у 1 знач.); ідэалагічны. Павышэнне ідэйнага ўзроўню. Ідэйная зброя. Ідэйнае выхавання Ідэйная барацьба.

2. Які мае адносіны да ідэі (у 4 знач.); вырашае асноўную думку чаго‑н. Ідэйны сэнс верша. Ідэйны змест рамана. Ідэйная накіраванасць твора.

3. Прасякнуты перадавымі ідэямі, заснаваны на іх. Ідэйны твор. // Які кіруецца перадавымі ідэямі, абараняе іх. — Я цаню не грошы, а ідэйнага чалавека. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разбро́д, -у, М -дзе, м.

Разлад, рознагалоссе, адсутнасць згоды ў чым-н.

У калектыве поўны р.

Ідэйны р.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

иде́йный в разн. знач. ідэ́йны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

канструктыві́зм, ‑у, м.

Фармалістычны напрамак у мастацтве і архітэктуры 20 ст., які адмаўляе ідэйны змест і падмяняе мастацкі вобраз абстракцыяй.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здрабні́ць, здрабню, здробніш, здробніць; зак., што.

1. Зрабіць дробным, драбнейшым. Здрабніць сілас.

2. перан. Зрабіць менш значным, менш істотным. Здрабніць ідэйны замысел твора.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

супраці́ўнік, ‑а, м.

Разм. Праціўнік, вораг. Ідэйны супраціўнік. □ Сцеражыся, супрацоўнік! Адбівае дні гадзіннік! Купала. Ды не маглі яны [ігракі] адно ўлічыць, Што супраціўнікі не жартавалі. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Правады́р ’ідэйны, палітычны кіраўнік партыі, клана’, ’той, хто кіруе племям, войскам, атрадам’ (ТСБМ, Гарэц.). Укр. провода́рь, проводи́рь ’праваднік, важаты’. Ад праводзіць з усх.-слав. суф. *‑yrʼ, параўн. павадыр. Меркаванні Кюнэ (Poln., 90) пра польскі ўплыў беспадстаўныя, гл. Банькоўскі, 2, 796.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)