ідэа́льны, -ая, -ае.

1. Які адпавядае ідэалу, узвышаны, незямны.

Ідэальныя ўзаемаадносіны.

2. Вельмі добры, дасканалы, узорны.

Ідэальная сям’я.

Ідэальная цішыня.

|| наз. ідэа́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ідэа́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ідэа́льны ідэа́льная ідэа́льнае ідэа́льныя
Р. ідэа́льнага ідэа́льнай
ідэа́льнае		 ідэа́льнага ідэа́льных
Д. ідэа́льнаму ідэа́льнай ідэа́льнаму ідэа́льным
В. ідэа́льны (неадуш.)
ідэа́льнага (адуш.)		 ідэа́льную ідэа́льнае ідэа́льныя (неадуш.)
ідэа́льных (адуш.)
Т. ідэа́льным ідэа́льнай
ідэа́льнаю		 ідэа́льным ідэа́льнымі
М. ідэа́льным ідэа́льнай ідэа́льным ідэа́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ідэа́льны в разн. знач. идеа́льный;

і. свет — идеа́льный мир;

~ныя ўмо́вы — идеа́льные усло́вия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ідэа́льны, ‑ая, ‑ае.

1. У філасофіі — які існуе толькі ў свядомасці, у ідэях, ва ўяўленні.

2. Які адпавядае ідэалу; узвышаны, незямны. [Праекты] былі залішне прыгожыя і ідэальныя і зусім не лічыліся з магчымасцямі часу і людзей. Карпаў.

3. Разм. Вельмі добры, дасканалы, узорны. Ідэальная машына. Ідэальная сям’я. Ідэальныя ўмовы. Ідэальная чысціня. □ — У яго вачах — вы ідэальны чалавек... Ён хваліць вас заўсёды. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́ска-ідэа́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бо́ска-ідэа́льны бо́ска-ідэа́льная бо́ска-ідэа́льнае бо́ска-ідэа́льныя
Р. бо́ска-ідэа́льнага бо́ска-ідэа́льнай
бо́ска-ідэа́льнае		 бо́ска-ідэа́льнага бо́ска-ідэа́льных
Д. бо́ска-ідэа́льнаму бо́ска-ідэа́льнай бо́ска-ідэа́льнаму бо́ска-ідэа́льным
В. бо́ска-ідэа́льны (неадуш.)
бо́ска-ідэа́льнага (адуш.)		 бо́ска-ідэа́льную бо́ска-ідэа́льнае бо́ска-ідэа́льныя (неадуш.)
бо́ска-ідэа́льных (адуш.)
Т. бо́ска-ідэа́льным бо́ска-ідэа́льнай
бо́ска-ідэа́льнаю		 бо́ска-ідэа́льным бо́ска-ідэа́льнымі
М. бо́ска-ідэа́льным бо́ска-ідэа́льнай бо́ска-ідэа́льным бо́ска-ідэа́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

идеа́льный ідэа́льны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

незямны́, -а́я, -о́е.

1. Які знаходзіцца па-за межамі Зямлі (у 1 знач.).

Метэарыты — незямныя целы.

2. перан. Узвышаны, незвычайны; ідэальны (высок.).

Незямное каханне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уто́пія, -і, ж.

Нешта фантастычнае, нязбытнае, неажыццявімая мара [паводле назвы рамана англійскага пісьменніка 16 ст. Т.

Мора, які апісаў уяўны ідэальны грамадскі лад будучыні].

|| прым. утапі́чны, -ая, -ае.

У. сацыялізм.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ідэа́л. Запазычанне пачатку XX ст. Фанетычная форма (адсутнасць дзекання) сведчыць хутчэй аб польск. (Гіст. лекс., 261; Гіст. мовы, 2, 144), чым аб рус. пасрэдніцтве (як Крукоўскі, Уплыў, 77; Гіст. лекс., 272), але націск. Польск. ideał з лац. idealis ’ідэальны’ (SWO, 295). За польск. пасрэдніцтва дзеяслова ідэалізава́ць суф. ‑аваць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

незямны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які знаходзіцца па-за межамі Зямлі ​1 (у 1 знач.).

2. перан. Узвышаны, незвычайны; ідэальны. Дзяўчына здавалася яму нечым незямным: заходзіла яна ў клас — і для юнака ўзыходзіла сонца, набліжалася яна — і ён стойваў дыханне, быццам гэта магло абразіць яе. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)