ёмкі, -ая, -ае.
1. Зручны ў карыстанні (пра рэч).
Ё. інструмент.
2. Зграбны, добра складзены (пра чалавека; разм.).
|| наз. ёмкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ё́мкі
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ё́мкі |
ё́мкая |
ё́мкае |
ё́мкія |
| Р. |
ё́мкага |
ё́мкай
ё́мкае |
ё́мкага |
ё́мкіх |
| Д. |
ё́мкаму |
ё́мкай |
ё́мкаму |
ё́мкім |
| В. |
ё́мкі (неадуш.)
ё́мкага (адуш.) |
ё́мкую |
ё́мкае |
ё́мкія (неадуш.)
ё́мкіх (адуш.) |
| Т. |
ё́мкім |
ё́мкай
ё́мкаю |
ё́мкім |
ё́мкімі |
| М. |
ё́мкім |
ё́мкай |
ё́мкім |
ё́мкіх |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ёмкі, ‑ая, ‑ае.
1. Якім добра і лёгка карыстацца; зручны. Ёмкі кій. □ Пасля працоўнага дня гэтак прыемна бывае праехаць у ёмкіх санках, на добрым кані! Шамякін.
2. Зграбны, спрытны. На пні прымасціўся Гарвада, Сярэдняга росту, худы, Касцісты і ёмкага складу І з віду яшчэ малады. Колас. Зінчанка — ёмкі хлопец і ўмее даглядаць машыну. Шынклер. // Моцны; лоўкі, меткі. Ёмкі ўдар. □ Ёмкі стрэл, ад якога шумела ў ельніку рэха, агонь, што вырываўся з гільзы, прадавалі нам смеласці. Пташнікаў.
3. Вялікі, ладны. — Папраўляйся, галубок, — разгладжваючы вусы, гаварыў дзед Мікалай. Ён любаваўся, як апетытна Сашка ўплятаў ёмкую лусту хлеба. Даніленка. То была рэчка Вітлянка, з якой я, прыязджаючы сюды ўлетку, не раз цягаў гарбатых ёмкіх акунёў. Хадкевіч. // Моцнага целаскладу; дзябёлы. Андрэй выглядаў ёмкім, прысадзістым, якраз да танка, а мінамётчык — цыбаты, няскладны. Грамовіч. За салдатам у дзвярах паказаліся яшчэ двое, адзін рослы, худы, другі нізкарослы, ёмкі. Дуброўскі.
4. Тое, што і ёмісты; умяшчальны. — Даць больш ёмкія на груз вагоны і мацнейшыя паравозы! Шынклер. — Я вельмі рада, што маю чым падлячыць вас. — [Вольга Віктараўна] налівае ёмкую чарку. — Піце, Андрэй Пятровіч: гэта першы спосаб усцерагчыся ад прастуды. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ёмкі 1 ’зграбны, спрытны, зручны’ (БРС, ТСБМ, Нас., Касп., Шат., Бяльк., СБГ, Мат. Гом., Мядзв., Жд. I, Марц., Янк. III). Рус. ёмкий ’тс’, укр. емкий ’тс’ — усходнеславянская інавацыя з семантычным пераходам ’ёмісты, вялікі, сільны’, ’зграбны, спрытны, зручны’. Не выключай, аднак, балтыйскі ўплыў. Параўн. літ. imlùs, jamlùs, jamùs ’спрытны’ (Фрэнкель, 185). Балтыйскія прыметнікі маюць аснову на ‑й‑, да якой на славянскай моўнай глебе заканамерна дадаваўся фармант ‑ъкъ. Параўн. ёмкі 2.
Ёмкі 2 ’ёмісты, вялікі, ладны’ (ТСБМ, Шат., Мат. Гом., Яруш.). Рус. ёмкий ’тс’. Беларуска-руская інавацыя з ‑ъкъ‑ суфіксацыяй ад прасл. ęti, jьtmǫ ’браць’. Параўн. літ. imù, im̃ti ’тс’, лац. ēmō, emere ’прымаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ё́мка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ё́мка |
ё́мкі |
| Р. |
ё́мкі |
ё́мак |
| Д. |
ё́мцы |
ё́мкам |
| В. |
ё́мку |
ё́мкі |
| Т. |
ё́мкай
ё́мкаю |
ё́мкамі |
| М. |
ё́мцы |
ё́мках |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ямчэ́йшы, ‑ая, ‑ае.
Выш. ст. да прым. ёмкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ло́вкий
1. спры́тны, ло́ўкі;
2. (удобный) ёмкі, зру́чны;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шыракакры́лы, ‑ая, ‑ае.
Які мае шырокія ў размаху крылы. Чараду вёў ёмкі шыракакрылы гусак. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замашны́, ‑ая, ‑ое.
Ёмкі, важкі, зручны для замаху. Замашны венік. Замашны серп. □ Ракуцька.. хапіў замашны кій і пагнаўся за Паліводскім. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
натамі́ць, ‑тамлю, ‑томіш, ‑томіць; зак., каго-што.
Утаміць, змарыць; змучыць. Шчупак, брат, ёмкі: на паўпуда, Але сарваўся. Ах, паскуда! І натаміў, як мае быць. Колас. Першы знямогся хранаметражыст. Ён добра натаміў ногі і апоўдні прылёг пад сасной. Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)