э́кстранны, -ая, -ае.
1. Тэрміновы, неадкладны.
Экстраннае тармажэнне.
2. Надзвычайны, непрадугледжаны, паспешны.
Экстранныя расходы.
|| наз. э́кстраннасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
э́кстранны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
э́кстранны |
э́кстранная |
э́кстраннае |
э́кстранныя |
| Р. |
э́кстраннага |
э́кстраннай
э́кстраннае |
э́кстраннага |
э́кстранных |
| Д. |
э́кстраннаму |
э́кстраннай |
э́кстраннаму |
э́кстранным |
| В. |
э́кстранны (неадуш.)
э́кстраннага (адуш.) |
э́кстранную |
э́кстраннае |
э́кстранныя (неадуш.)
э́кстранных (адуш.) |
| Т. |
э́кстранным |
э́кстраннай
э́кстраннаю |
э́кстранным |
э́кстраннымі |
| М. |
э́кстранным |
э́кстраннай |
э́кстранным |
э́кстранных |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
э́кстранны, ‑ая, ‑ае.
1. Паспешны, неадкладны, тэрміновы. Экстранная тэлеграма. □ Машыніст заўважыў хлопчыка тады, калі ўжо і экстраннае тармажэнне не магло памагчы... Васілёнак. Шэмет папрасіў слова для экстраннага паведамлення. Лобан.
2. Які патрабуе неадкладнага ўмяшання, вырашэння і пад.; надзвычайны, непрадугледжаны. Сёння дзень не аперацыйны, калі не будзе якога экстраннага выпадку, то можна адчуваць сябе вальней. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
э́кстренный в разн. знач. э́кстранны, тэрміно́вы, надзвыча́ны;
э́кстренный вы́пуск новосте́й э́кстранны (надзвыча́йны) вы́пуск наві́н.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надзвыча́йны, -ая, -ае.
1. Выключны па якіх-н. якасцях.
Гэта быў н. талент.
2. Незвычайны, які вылучаецца адметнымі рысамі.
Надзвычайныя падзеі.
3. Крайні, выключны.
Надзвычайныя меры пакарання.
4. Экстранны, спецыяльна прызначаны, прыняты, скліканы.
Н. з’езд.
|| наз. надзвыча́йнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзвыча́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Экстранны, спецыяльна прызначаны, прыняты, скліканы і г. д. Надзвычайны з’евд. Надзвычайныя меры. // Выкліканы выключнымі абставінамі. Надзвычайнае становішча. Надзвычайнае заканадаўства. // Надзелены асобымі паўнамоцтвамі. Надзвычайны камісар. Надзвычайны і паўнамоцны пасол.
2. Вельмі вялікі, моцны па сваёй сіле, праяўленню. Поспех «Валад і рамансаў» Міцкевіча ў чытача быў надзвычайны. Лойка. Маладзілі мяне і давалі надзвычайнае натхненне мае гарачыя маладыя думкі. Нікановіч.
3. Тое, што і незвычайны (у 2 знач.). Надзвычайны быў гэты сход: сяляне пастанавілі выдаць савецкай уладзе ўсіх самагоншчыкаў свайго сельсавета. Бядуля.
4. Які мае вялікае значэнне. Мастацкія пераклады набылі ў апошнія гады надзвычайную актуальнасць. Палітыка.
5. у знач. наз. надзвыча́йнае, ‑ага, н. Нешта выключнае, не такое, як усё. [Прыборны] быў вялікі аматар усяго надзвычайнага, прыгодніцкага. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)