Экано́мія
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Экано́мія |
| Р. |
Экано́міі |
| Д. |
Экано́міі |
| В. |
Экано́мію |
| Т. |
Экано́міяй
Экано́міяю |
| М. |
Экано́міі |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
экано́мія
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
экано́мія |
| Р. |
экано́міі |
| Д. |
экано́міі |
| В. |
экано́мію |
| Т. |
экано́міяй
экано́міяю |
| М. |
экано́міі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
неэкано́мны, ‑ая, ‑ае.
1. Не схільны да эканоміі. Неэканомная гаспадыня.
2. Які выяўляе адсутнасць эканоміі, беражлівых адносін да чаго‑н. Неэканомнае расходаванне сродкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экано́мнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Быць празмерна эканомным, прытрымлівацца строгай эканоміі; скупіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэжы́м, -у, м.
1. Дзяржаўны лад.
Дэмакратычны р.
Стары р.
2. Устаноўлены распарадак чаго-н.
Правільны р. харчавання.
Школьны р.
Р. эканоміі.
3. Умовы дзейнасці, працы, існавання чаго-н.
Працоўны р. машыны.
Р. рэек.
|| прым. рэжы́мны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напаўня́льнік, ‑а, м.
1. Спец. Рэчыва, якое дабаўляецца да іншага рэчыва для паляпшэння тэхнічнай якасці або эканоміі апошняга.
2. Машына, якая служыць для напаўнення тары харчовымі прадуктамі і паўфабрыкатамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экано́мны, -ая, -ае.
1. Які ашчадна расходуе што-н., які садзейнічае эканоміі (у 2 знач.), сціплы ў расходах.
Эканомная гаспадыня.
Эканомна (прысл.) расходаваць ваду.
Э. ў пакупках.
2. Які патрабуе невялікіх затрат, дазваляе абысціся меншай колькасцю чаго-н.; эканамічны.
Э. від рухавіка ўнутранага згарання.
|| наз. экано́мнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
экано́мія, -і, ж.
1. Ашчаднасць, беражлівасць пры расходаванні чаго-н.
Э. сыравіны.
Навесці эканомію ў карыстанні электраэнергіяй.
2. Выгада, якая атрымліваецца пры ашчадным расходаванні чаго-н.
Э. часу.
Сотні мільёнаў рублёў эканоміі за год.
○
Палітычная эканомія — навука, якая вывучае грамадскія адносіны ў працэсе вытворчасці і размеркавання матэрыяльных даброт, а таксама эканамічныя законы, што кіруюць гэтымі адносінамі.
Палітычная э. капіталізму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інвента́р, -у́ і -а́, м.
1. -у́. Сукупнасць прадметаў, прылад, якія складаюць маёмасць прадпрыемства, установы, арганізацыі.
Спартыўны і.
Сельскагаспадарчы і.
2. -у́. Вопіс такіх прадметаў, рэестр.
Скласці і.
3. -у́. Прылады вытворчасці.
Сельскагаспадарчы і.
4. -а, гіст. Апісанні феадальных уладанняў у 16 — першай палавіне 19 ст. ў Беларусі, Літве, Украіне, Польшчы.
Старонка інвентара Брэсцкай эканоміі 1742 г.
○
Жывы інвентар — цяглавая і малочная жывёла.
|| прым. інвента́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
экано́мія, ‑і, ж.
1. Ашчаднасць, беражлівасць пры расходаванні чаго‑н. Вялікая ўвага ўдзяляецца на заводзе эканоміі матэрыялаў. «Звязда». Разам з камуністамі, усімі працоўнымі камсамольцы і моладзь рэспублікі актыўна працуюць на буйнейшых новабудоўлях, з вялікай упартасцю змагаюцца за тэхнічны прагрэс і павышэнне прадукцыйнасці працы, за паляпшэнне якасці прадукцыі і зніжэнне яе сабекошту, эканомію і беражлівасць, укараненне ў вытворчасць дасягненняў навукі і перадавога вопыту, за далейшы рост сельскагаспадарчай вытворчасці і павышэнне дабрабыту і культурнага ўзроўню працоўных. Машэраў. // Выгада, атрыманая ў выніку такой беражлівасці, ашчаднасці. — Гледзячы, што вас цікавіць, — глыбакадумна пачаў Анатоль. — Скажам, разец «зорачка» маёй канструкцыі дае эканомію часу да дзесяці хвілін у гадзіну. Ваданосаў. За год унесена больш за тры тысячы рацыяналізатарскіх прапаноў, якія далі заводу шэсць мільёнаў эканоміі... Карпаў.
2. Уст. Тое, што і эканоміка (у 1, 2 знач.). І тут Маркс бярэ не індывідуальную, а масавую з’яву, не дробную часцінку эканоміі грамадства, а ўсю гэтую эканомію ў сукупнасці. Ленін.
3. Уст. Памешчыцкая гаспадарка капіталістычнага тыпу. Крыху пазней.. [горад Слонім] стаў каралеўскай эканоміяй, тут жыў каралеўскі намеснік. «Помнікі». // Разм. Кантора, сядзіба гаспадаркі. Падпаліўшы эканомію, палонныя салдаты ўцякаюць на радзіму, каб тут па ленінскаму закліку ладзіць новае жыццё. Бугаёў.
4. У дарэвалюцыйнай Расіі — назва некаторых дзяржаўных устаноў, якія ведалі гаспадарчымі справамі. Дэпартамент Дзяржаўнай эканоміі.
5. Навука, якая вывучае грамадскія адносіны вытворчасці і размеркавання на розных ступенях развіцця грамадства.
•••
Палітычная эканомія — навука аб развіцці грамадскае вытворчасці і адносінах людзей у працэсе вытворчасці.
[Ад грэч. oikonomia — кіраванне гаспадаркай.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)