ча́йны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ча́йны |
ча́йная |
ча́йнае |
ча́йныя |
| Р. |
ча́йнага |
ча́йнай ча́йнае |
ча́йнага |
ча́йных |
| Д. |
ча́йнаму |
ча́йнай |
ча́йнаму |
ча́йным |
| В. |
ча́йны (неадуш.) ча́йнага (адуш.) |
ча́йную |
ча́йнае |
ча́йныя (неадуш.) ча́йных (адуш.) |
| Т. |
ча́йным |
ча́йнай ча́йнаю |
ча́йным |
ча́йнымі |
| М. |
ча́йным |
ча́йнай |
ча́йным |
ча́йных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ча́йны
1. гл. чай.
2. Звязаны з вытворчасцю, апрацоўкай, захоўваннем, продажам чаю.
Чайная фабрыка.
○
Чайная ружа — гатунак ружы з кветкамі бледнажоўтага колеру.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ча́йны в разн. знач. ча́йный;
ч. куст — ча́йный куст;
~ная фа́брыка — ча́йная фа́брика;
~ная лы́жка — ча́йная ло́жка;
○ ч. грыб — ча́йный гриб;
◊ праз гадзі́ну па ~най лы́жцы — че́рез час по ча́йной ло́жке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ча́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да чаю (у 1 знач.). Чайны ліст. Чайная заварка. □ Па пясках былых мы рыс пасеем, Выгадуем чайныя кусты. Панчанка. [Нор] доўга жыў з маці на чайнай плантацыі, дзе акрамя іх было многа іншых неграў. Шамякін. // Звязаны з вытворчасцю, апрацоўкай, захоўваннем, продажам чаю. Чайная справа. Чайная фабрыка.
2. Які служыць для піцця чаю (у 2 знач.). Чайная лыжка. Чайны сервіз. □ Па маленькім круглым століку .. быў пастаўлены чайны прыбор, на сподачку ляжаў цукар і пячэнне. Ваданосаў.
•••
Чайная ружа гл. ружа.
Чайны грыб гл. грыб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чай, -ю, мн. (пры абазначэнні гатункаў) чаі́, чаёў, м.
1. Вечназялёная расліна (дрэва або куст) сямейства чайных, лісце якой выкарыстоўваецца для прыгатавання духмянага напою.
Плантацыі чаю.
Вырошчаваць ч.
2. Высушаныя і асобым спосабам апрацаваныя лісты гэтай расліны, на якіх настойваюць духмяны танізуючы напой.
Зялёны ч.
Заварыць ч.
Купіць пачак чаю.
3. Гарачы напой, настоены на лісці гэтай расліны.
Моцны ч.
Выпіць чаю.
4. Настой на травах, карэннях, кветках і пад., які выкарыстоўваецца пераважна як лекавы сродак.
Ліпавы ч.
Грудны ч.
5. Чаяпіцце, чаяванне.
Запрасіць на ч.
◊
На чай (даваць, браць; разм.) — узнагарода, звычайна грашовая, за дробныя паслугі (афіцыянту, швейцару); чаявыя.
|| прым. ча́йны, -ая, -ае.
Ч. куст.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
серві́з, ‑а, м.
Поўны пабор сталовай або чайнай пасуды, разлічаны на пэўную колькасць чалавек. Чайны сервіз. Сталовы сервіз.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыбо́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Набор прылад для чаго-н.
Чарнільны п.
Чайны п.
2. Прыстасаванне, спецыяльнае ўстройства, апарат для выканання якой-н. работы, рэгулявання, кантролю і пад.
Вымяральны п.
Награвальныя прыборы.
|| прым. прыбо́рны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грыб, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
Асаблівы арганізм, які спалучае прыкметы раслін і жывёл, звычайна размнажаецца спорамі.
Ядавіты г.
Воўчыя грыбы.
○
Чайны грыб — плеўка з мікраарганізмаў на паверхні салодкага чайнага раствору.
|| памянш. грыбо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м.
|| прым. грыбны́, -а́я, -о́е.
Грыбная пара.
Г. дождж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пячэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. пячы (у 1 знач.).
2. Кандытарскія вырабы ў выглядзе тонкіх кавалачкаў рознай формы, прыгатаваныя са здобнага, звычайна салодкага цеста. На маленькім круглым століку .. быў пастаўлен чайны прыбор, на сподачку ляжаў цукар і пячэнне. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ча́йный ча́йны;
ча́йное де́рево бот. ча́йнае дрэ́ва;
ча́йная ро́за бот. ча́йная ру́жа;
◊
че́рез час по ча́йной ло́жке па кро́пельцы цы́ркаць; цы́ркаць пакрысе́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)