цяпло́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. цяпло́
Р. цяпла́
Д. цяплу́
В. цяпло́
Т. цяпло́м
М. цяпле́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цяпло́, -а́, н.

1. Нагрэты стан чаго-н. (пра тэмпературу паветра, памяшкання, прадмета).

На вуліцы адзін градус цяпла.

Ц. рукі.

2. Цёплае надвор’е; цёплая пара года.

3. перан. Сардэчныя, добрыя адносіны.

Іх заўсёды яднала ц. дружбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цяпло́ ср.

1. тепло́, теплота́ ж.;

2. обл. ого́нь м.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цяпло́, ‑а, н.

1. Тое, што і цеплата (у 1 знач.). Баланс цяпла на Зямлі.

2. Высокая тэмпература чаго‑н.; нагрэтае паветра, якое выходзіць ад гарачага ці нагрэтага прадмета. Цяплом дыхнуў лагодны вецер. Колас. Дзень быў ясны, трохі нават гарачы, ад чыстага асфальту патыхала цяплом. Кулакоўскі. Аляксей усё адчуваў цяпло маленькай Юльчынай рукі. Даніленка.

3. Цёплае надвор’е, цёплая пара года. Стаіць цяпло. □ Пакуль цяпло, то сцены можна было б скідаць. Лобан.

4. Цёплае асяроддзе; цёплае памяшканне. Калі работа была скончана і брыгадзір загадаў бегчы ў цяпло, усе, як гарох, сыпанулі з току па хатах. Савіцкі. [Алесева маці:] — Няхай бы ты на печы, у цяпле вылежаўся. Чорны.

5. Тое, што і цеплыня (у 3 знач.). Праз усё жыццё К. Чорны нёс тое душэўнае цяпло, якое абуджалі ў ім простыя людзі. «Маладосць». І патыхае шчасцем, Цяплом ад тых слядоў. Гатоў да іх прыпасці, Іх цалаваць гатоў. Непачаловіч. Многа вёсен прайшло, Я ж заўжды адчуваю У сваім сэрцы цяпло І любоў к свайму краю. Астрэйка.

6. Абл. Вогнішча, касцёр. Цяпло весела гарэла на высокім беразе Сажа. Кірэенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цеплатво́рны, -ая, -ае.

Здольны ўтвараць цяпло.

Ц. матэрыял.

|| наз. цеплатво́рнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

право́днасць, -і, ж. (спец.).

Здольнасць прапускаць праз сябе электрычны ток, цяпло, гук і пад.

П. металаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́студзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.

Выпусціўшы цяпло, моцна ахаладзіць.

В. хату.

|| незак. высту́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цеплалюбі́вы, -ая, -ае.

Які баіцца ўздзеяння нізкіх тэмператур, любіць цяпло, жыве ў цяпле, у цёплым клімаце.

Цеплалюбівыя расліны.

|| наз. цеплалюбі́васць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́ліва, -а, н.

Гаручае рэчыва, якое дае цяпло і з’яўляецца крыніцай атрымання энергіі.

Цвёрдае п. (дровы, вугаль). Вадкае п. (нафта).

|| прым. па́ліўны, -ая, -ае.

Паліўныя рэсурсы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цеплаэлектрацэнтра́ль, -і, Т -ллю, мн. -і, -ей і -яў, ж.

Цеплавая электрастанцыя, якая выпрацоўвае электраэнергію і цяпло, якое накіроўваецца спажыўцам у выглядзе гарачай вады і пары (ЦЭЦ).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)