ця́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
Сячы.
Ц. сякераю.
|| зак. ця́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты.
|| наз. ця́панне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ця́паць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ця́паю |
ця́паем |
| 2-я ас. |
ця́паеш |
ця́паеце |
| 3-я ас. |
ця́пае |
ця́паюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ця́паў |
ця́палі |
| ж. |
ця́пала |
| н. |
ця́пала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ця́пай |
ця́пайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ця́паючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ця́паць несов., разг. (рубить, сечь) тя́пать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ця́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Сячы. Чуваць было, як цяпалі сякеры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тя́пать несов., разг., в разн. знач. ця́паць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ця́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак. (разм.).
1. гл. цяпаць.
2. каго-што. Укусіць, схапіць зубамі.
Сабака цяпнуў за палец.
3. што і чаго. Выпіць спіртнога.
Ц. чарку.
4. каго. Стукнуць, ударыць каго-н.
Ц. па галаве.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Прыця́пнуць ’прышыць наспех, спехам’ (Нас.). Гл. цяпаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цяп, выкл. (разм.).
1. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння рэзкіх удараў па чым-н. цвёрдым (пры сячэнні).
2. у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясл. цяпаць—цяпнуць.
Цяп за руку.
◊
Цяп-ляп — ужыв. для абазначэння хуткага, але неахайнага выканання работы; абы-як.
Цяп-ляп і гатова.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гальця́па ’бедната, галота’ (Касп.). Падобнае слова ёсць і ў іншых усх.-слав. мовах. Параўн. рус. дыял. голтепа́ ’тс’ (СРНГ, 6, 349), укр. гольтіпа́, гольтяпа́ (Грынч.). Здаецца, усх.-слав. экспрэсіўнае ўтварэнне. Першая частка слова да *golъ ’голы; бедны’, другая, магчыма, да слав. *tep‑ ’біць’, усх.-слав. *тяпати (бел. ця́паць, укр. тя́пати, рус. тя́пать).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цяп, выкл.
Разм.
1. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння рэзкіх удараў па чым‑н. цвёрдым (пры сячэнні).
2. у знач. вык. Ужываецца паводле знач. дзеясл. цяпаць —цяпнуць. Цяп за руку.
•••
Цяп-ляп — ужываецца для абазначэння хуткага, але неахайнага выканання работы, справы; абы-як. — Скаргі працоўных павінны разглядацца неадкладна, — безапеляцыйна адрэзаў Шпунцік. — Вядома, вядома, — згадзіўся старшыня, — але разглядаць іх трэба не па прынцыпу цяп-ляп, а на ўсю глыбіню. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)