цэ́п

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. цэ́п цапы́
Р. цэ́па цапо́ў
Д. цэ́пу цапа́м
В. цэ́п цапы́
Т. цэ́пам цапа́мі
М. цэ́пе цапа́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цэп, -а, мн. цапы́, цапо́ў, м.

Прылада для малацьбы збожжа ручным спосабам, якая складаецца з доўгай палкі (цапільна) з прымацаваным да яе гужыкам драўлянага біча.

Малаціць у тры цапы.

|| прым. цэ́павы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цэп м., с.-х. цеп

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цэп, ‑а; мн. цапы, ‑оў; м.

У сялянскім побыце ўсходніх славян і іншых народаў — ручная драўляная прылада для малацьбы збожжа, якая складаецца з цапільна і прымацаванага да яго гужыкам біча. Наперадзе чакала работа цяжкая і доўгая: малацьба. Абабіць цапамі ўсю збажыну нялёгка. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пату́ль, прысл. (разм.).

Да таго часу.

Пакуль у гумне цэп, п. на стале хлеб (прыказка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пату́ль, прысл.

Разм. Да таго часу. Пакуль у гумне цэп, патуль на стале хлеб. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цеп

1. с.-х. цэп, род. цэ́па м.;

2. текст. ніт, род. ніта́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Падцэ́пак ’раскладка снапоў на таку (для малацьбы цапамі)’ (ДАБМ, 873), пыццыпок ’тс’ (Шатал.). Конфікснае ўтварэнне ад цэп (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Малаці́лка, мылаці́лка ’малатарня’ (Чуд., ТС, Бяльк.). Пранікла з рус. моўнай тэрыторыі, дзе молотилка мае і інш. значэнні: ’цэп’, ’ручка цэпа’, ’біла цэпа’, ’прыстасаванне (выдзеўбаны ствол дрэва) для малацьбы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нацэ́пніца ’памылка пры снаванні красён’, нацэпуха ’тс’ (Сл. ПЗБ), нацэпіца, nanėniu̯a ’тс’ (Уладз.). Да цэп, цапок (цэпок) ’дэталь у кроснах’, параўн.: У ніту на одном цыпку да две кобылкі — нацэпіца (там жа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)