Цыганы́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Цыганы́
Р. Цыгано́ў
Д. Цыгана́м
В. Цыганы́
Т. Цыгана́мі
М. Цыгана́х

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цыганы́, -о́ў, адз. -га́н, -а́, м.

Народ індыйскага паходжання, які жыве пераважна качавымі і паўкачавымі этнічнымі групамі ў розных краінах свету.

|| ж. цыга́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. цыга́нскі, -ая, -ае.

Ц. табар.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цыганы́, -но́ў цыга́не

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цыганы́, ‑оў; адз. цыган, ‑а, м.; цыганка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. цыганкі, ‑нак; ж.

Народнасць індыйскага паходжання, якая жыве часцей за ўсё качавымі і паўкачавымі групамі ў Еўропе, Азіі і Афрыцы. Цэлымі табарамі, у вялікіх палатняных будках, праязджалі чорныя, асмаленыя сонцам цыганы. Каваль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цыга́н

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. цыга́н цыганы́
Р. цыгана́ цыгано́ў
Д. цыгану́ цыгана́м
В. цыгана́ цыгано́ў
Т. цыгано́м цыгана́мі
М. цыгане́ цыгана́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цыга́н,

гл. цыганы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разнама́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Рознай масці. На цэлым табуне разнамасных коней .. едуць, едуць, едуць цыганы. Брыль.

2. перан. Рознага колеру, афарбоўкі, выгляду. — Я яго кепска ведаю. Ведаю, што працуе арганістам у Святаянскім касцёле. Дзіўна, чаму ён тут бывае? Але тут, наогул, даволі разнамасны хаўрус. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цыга́нка ​1,

гл. цыганы.

цыга́нка ​2, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Сорт позняй яблыні, якая прыносіць буйныя цёмна-чырвоныя яблыкі. У дальнім кутку гарода .. расла кучаравая «цыганка». Даніленка.

2. Плод гэтай яблыні. Да самых замаразкаў вісяць у голлі чырванабокія «цыганкі». Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перахрысці́цца, ‑хрышчуся, ‑хрысцішся, ‑хрысціцца; зак.

1. Зрабіць рукой знак крыжа над сабой. Старая паляшучка, знахарка Мар’я, набожна перахрысцілася, падняўшы вочы на абраз. Колас. Каля развілкі на вёску.. стары зняў шапку і перахрысціўся. Бажко.

2. Ахрысціцца занава пры пераходзе ў іншую хрысціянскую веру. — А ёсць у нас і свае цыганы — Сулімы. Калісьці іх дзед ці прадзед перахрысціўся ў нашу веру, купіў зямлю. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бу́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Верх, пакрыццё воза, брычкі, карэты і пад. [Сімон] ужо хацеў загадаць, каб закладалі фаэтон і ставілі буду. Самуйлёнак.

2. Крыты дарожны воз. Балаголаўская буда адляскала коламі па лясной дарозе, выехала на палявы прастор і ўжо набліжалася да маіх родных аселіц. Сабаленка.

3. Шалаш, будан. Іншы раз стаўлялі ў лесе свае буды цыганы. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)