цу́р

выклічнік

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цур, выкл. (разм.).

Вокліч, якім што-н. забараняецца або патрабуецца выканаць якую-н. умову (звычайна ў дзіцячых гульнях).

Цур я першы!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цур межд., разг. чур

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чур межд., разг. цур.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цур, выкл.

Разм. Вокліч, якім што‑н. забараняецца або патрабуецца выконваць які‑н. угавор, умову (звычайна ў гульнях). — Толькі, цур, угавор: калі захачу ісці дадому — не затрымліваць мяне! — папрасіў .. [Грушэўскі] наіўна. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Абнацу́рыць ’абазначыць, адзначыць’, абнацурэнне (Шпіл.) да цур, чур.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ацура́цца ’адмовіцца, адрачыся’ (Бяльк., Ян.), оцура́цца ’тс’ (КСТ). Ад цур, цура́цца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Падцу́р ’палка ў гульне «казіны рог»’ (Рам.). Не зусім ясна, відавочна, ад падцураць < цур., цураць(ца) (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нацу́рудзі́ць экспр. ’наліць’ (ТС). Параўн. цурулець ’струменіць’ і іншыя ўтварэнні з коранем цур‑, што перадае гук вадкасці, якая льецца струменьчыкам, гл. цурком, цурок.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нацуркава́ць ’упэўніць, пераканаць’ (кап., Жыв. сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне, у якасці асновы можна дапусціць цокаць, цыркаць ’журчаць, цвыркаць’ ад гукапераймальнага цур! або цыр!, што перадаюць шматразовае паўтарэнне аднастайных гукаў і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)