цемната́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
цемната́ |
| Р. |
цемнаты́ |
| Д. |
цемнаце́ |
| В. |
цемнату́ |
| Т. |
цемнато́й
цемнато́ю |
| М. |
цемнаце́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цемната́, -ы́, ДМ -наце́, ж.
1. Адсутнасць святла, асвятлення; цемра.
У хаце ц., хоць яшчэ не вечар.
2. перан. Невуцтва, культурная адсталасць.
3. Пра недасведчанага або малаадукаванага чалавека (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цемната́ ж.
1. (мрак, тьма) темнота́, те́мень;
2. перен. темнота́; неве́жество ср., неве́жественность
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цемната́, ‑ы, ДМ ‑наце, ж.
1. Адсутнасць святла, асвятлення; цемра. Пад сховай цемнаты Нам даставілі пасылкі, Тэлеграмы і лісты. Глебка. За цемнатою цяжка было разглядзець, колькі зараз часу. Гартны. // Пра цёмнае, неасветленае месца, прастору. За колькі крокаў ад Лабановіча, вынырнуўшы з цемнаты, без шуму, як цень, выступіла жаночая постаць. Колас.
2. перан. Культурная адсталасць; невуцтва. Наша маладосць Не ведае ніякай цемнаты, Бо ёй Кастрычнік асвятліў шляхі, Высока ўзняўшы палымяны сцяг. Смагаровіч. І спектаклі — от яны куранёўскія спектаклі! Толькі ж і тут — рэлігія цемнатою людской пакарысталася! Мележ. Нашы дзед і бабуля так і памерлі ў цемнаце, а я атрымаў асвету і працую за станком. Гарбук. // Разм. Пра недасведчанага або малаадукаванага чалавека. — Няўжо вы дагэтуль нічога не ведаеце?.. От жа цемната, ну што ты скажаш! — незласліва засмяяўся чалавек. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́мень, -і, ж. (разм.).
Густая цемната (у 1 знач.).
Начная ц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цямно́та, -ы, ДМ -но́це, ж. (разм.).
Тое, што і цемната.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цямно́та ж., см. цемната́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́цемак, -мку, мн. -мкі, -мак і -мкаў, м.
Цемната, адсутнасць святла, асвятлення.
Працавалі да поцемкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
темнота́
1. цемната́, -ты́ ж., це́мра, -ры ж.;
2. перен. (невежество) разг. цемната́, -ты ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
це́мра, -ы, ж.
1. Адсутнасць святла, густы змрок, цемната.
Начная ц.
2. перан. Культурная адсталасць; невуцтва.
3. перан. Увасабленне зла, пакут, цемрашальства.
Перамога святла над цемрай.
|| прым. це́мраны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)