цвяро́зы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. цвяро́зы цвяро́зая цвяро́зае цвяро́зыя
Р. цвяро́зага цвяро́зай
цвяро́зае		 цвяро́зага цвяро́зых
Д. цвяро́заму цвяро́зай цвяро́заму цвяро́зым
В. цвяро́зы (неадуш.)
цвяро́зага (адуш.)		 цвяро́зую цвяро́зае цвяро́зыя (неадуш.)
цвяро́зых (адуш.)
Т. цвяро́зым цвяро́зай
цвяро́заю		 цвяро́зым цвяро́зымі
М. цвяро́зым цвяро́зай цвяро́зым цвяро́зых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цвяро́зы, -ая, -ае.

1. Які не ўжываў спіртнога; не п’яны.

Ц. чалавек.

2. перан. Разважлівы, сур’ёзны, без фантазёрства.

Цвярозыя разважанні.

|| наз. цвяро́засць, -і, ж. (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цвяро́зы прям., перен. тре́звый, здра́вый;

ц. чалаве́к — тре́звый челове́к;

ц. ро́зум — тре́звый (здра́вый) ум;

◊ што ў цвяро́зага наўме́, то́е ў п’я́нага на языку́ — посл. что у тре́звого на уме́, то у пья́ного на языке́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цвяро́зы, ‑ая, ‑ае.

1. Які не ўжываў спіртнога; не п’яны. Непрыемна цвярозаму чалавеку глядзець на п’яных, і я паспешліва пачаў шукаць вачыма таго, хто мяне цікавіў. Карпюк. / у знач. наз. цвяро́зы, ‑ага, м.; цвяро́зая, ‑ай, ж. Лабановіч ужо зусім ап’янеў. Праўда, цвярозых тут і не было, апрача паненак, — яны былі толькі вясёлыя, — і Саханюка, які гарэлкі не піў. Колас. // Уласцівы такому чалавеку. — У п’яным выглядзе чалавек робіць тое, чаго ў цвярозым стане ніколі б сабе не дазволіў. Прокша.

2. перан. Разважлівы, сур’ёзны, якому не характэрны летуценнасць, фантазёрства. [Пятро Сцяпанавіч:] — Вы думаеце, хто яны, самыя цвярозыя рэалісты? Рамантыкі, у якіх выраслі зубы жыццёвай мудрасці. Палтаран. Цвярозыя думкі перамешваліся з абрыўкамі ўспамінаў, сапраўднае, перажытае чаргавалася з нейкімі зданямі. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цверазі́ць, цверажу́, цвярэ́зіш, цвярэ́зіць; незак.

Рабіць цвярозым, цверазейшым, прыводзіць у цвярозы стан.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цвяро́засць, -і, ж.

1. гл. цвярозы.

2. Устрыманне ад ужывання спіртных напіткаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тре́звый в разн. знач. цвяро́зы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Твяро́зы ’цвярозы’ (віл., Сл. ПЗБ). Гл. цвяро́зы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цверазе́йшы, ‑ая, ‑ае.

Выш. ст. да прым. цвярозы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ацверазі́ць, ацверажу́, ацвярэ́зіш, ацвярэ́зіць; ацвяро́жаны; зак., каго-што.

Прывесці ў цвярозы стан, зрабіць цвярозым.

А. п’янага.

А. летуценніка.

|| незак. ацвеража́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. ацверажэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)