ца́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. Гуляць з кім-, чым-н.; забаўляцца.
2. перан. Займацца якой-н. клопатнай справай; важдацца з кім-, чым-н.
Хопіць ц. з гультаём.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ца́цкацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ца́цкаюся |
ца́цкаемся |
| 2-я ас. |
ца́цкаешся |
ца́цкаецеся |
| 3-я ас. |
ца́цкаецца |
ца́цкаюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ца́цкаўся |
ца́цкаліся |
| ж. |
ца́цкалася |
| н. |
ца́цкалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ца́цкайся |
ца́цкайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ца́цкаючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ца́цкацца несов., разг. ца́цкаться, ня́нчиться, вози́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ца́цкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Гуляць з кім‑, чым‑н.; забаўляцца. Дзіця цацкаецца з катом. Цацкацца з дзіцем. □ Аднаго разу сяляне знайшлі на полі прыгожую медную трубачку з бліскучай ручкай. Цацкаліся з ёю, пакуль яна зашыпела... Бядуля. // Займацца якой‑н. клапатной справай; марудна рабіць што‑н.; важдацца з чым‑н. Да самага вечара .. [Захар Зынга] цацкаўся з ёю [гармонню] — разглядаў, пробаваў галасы, браў акорды. Чорны. [Юлька] доўга з дрывамі не цацкалася. Карамазаў. // Многа займацца з кім‑н.; удзяляць каму‑н. шмат часу, увагі; няньчыцца. [Хаценчык:] — Мы занадта цацкаліся з .. [Кузьмой Шавойкам]. І самі ў гэтым вінаваты. Колькі разоў папракалі яго за п’янку, але ніколі не пакаралі сурова. Броўка. Шпакі не вельмі цацкаюцца з захопнікамі. Ткнуць аднаго-другога вострай дзюбай, дык з вераб’ёў у момант злятае ваяўнічы запал. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ца́цкаться несов., прост. ца́цкацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паца́цкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Цацкацца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ня́нчиться
1. ня́ньчыцца;
2. перен. ца́цкацца, ня́ньчыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Валхві́ць ’лячыць’ (Пал.); ’песціць, цацкацца’ (Юрч.). Другое значэнне метафарычнае. Валхвіць ’лячыць’ да волхв ’знахар’, параўн. рус. волхвовать, волшить, волшебничать, волшебствовать ’знахарыць, загаварваць’. Параўн. семантычныя суадносіны варажыць і урач (гл. Коген, Запіскі, 191). Гл. таксама Вайян, RÉS, 1961, 144.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ба́бік 1 ’вабік для курапатак’ (Маш.). Вытворнае ад дзеяслова ба́біць ’вабіць’ (гл.).
Ба́бік 2 ’шпакоўня’ (Сцяшк. МГ). Па паходжанню, мабыць, ідэнтычнае ба́бік 1 (гл.): *’домік для прываблівання птушак’. Аднак не выключаецца і сувязь з дзеясловам ба́біць ’цешыць, няньчыць, цацкацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цясля́рства, ‑а, н.
Рамяство, занятак цесляра. Пры ахвоце .. [Хацяноўскі] мог усё зрабіць па сталярству і цяслярству, аднак у хаце замест зэдліка стаяла калодка, замест ложка былі сяк-так збітыя нары. Кулакоўскі. Цесляром Івана Іванавіча зрабіла жыццё. Праз сваё цяслярства ён страціў шчасце. Гаўрылкін. От праз гэты свой сарваны жывот Іллюк і цяслярства кінуў ды пачаў са сталяркаю цацкацца. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)