услухо́ўвацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
услухо́ўваюся |
услухо́ўваемся |
| 2-я ас. |
услухо́ўваешся |
услухо́ўваецеся |
| 3-я ас. |
услухо́ўваецца |
услухо́ўваюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
услухо́ўваўся |
услухо́ўваліся |
| ж. |
услухо́ўвалася |
| н. |
услухо́ўвалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
услухо́ўвайся |
услухо́ўвайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
услухо́ўваючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
услухо́ўвацца несов. вслу́шиваться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
услухо́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да услухацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
услу́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., у што.
Уважліва прыслухацца, стараючыся пачуць, зразумець што-н.
У. ў гаворку.
|| незак. услухо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вслу́шиваться услухо́ўвацца (у што); прыслухо́ўвацца (да чаго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
услухо́ўванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. услухоўвацца — услухацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўслухо́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Услухоўвацца некаторы час. [Валока і немец] яшчэ паўслухоўваліся, мярцвеючы ад празмерна[й] увагі. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надпіса́ць, ‑пішу, ‑пішаш, ‑піша; зак., што.
Зрабіць на чым‑н. надпіс. Папас паклаў ліст у канверт, падпісаў на канверце адрас і зноў неяк супраць жадання пачаў услухоўвацца ў цішыню ночы, не кратаючыся з крэсла. Галавач. // Змясціць надпіс зверху чаго‑н. напісаняга, намаляванага. Надпісаць над радком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкла́сці, ‑кладу, ‑кладзеш, ‑кладзе; ‑кладзём, ‑кладзяце; зак., што.
1. Адлажыць убок, палажыць побач. Пачуўшы стукат у дзверы, Карызна адклаў убок пяро і, паціраючы рукі, крыкнуў бадзёра і весела: — Уваходзь! Зарэцкі. [Рудзько] адклаў лічыльнікі ўбок, змёў далоняй махорку са стала ў падстаўленую лодачкай другую далонь і адарваў новы кавалачак газеты. Дуброўскі. // Палажыць асобна, аддзяліць. Адкласці сапсаваныя фрукты ў асобную скрынку. / у перан. ужыв. Ужо зіма свае ўборы На другі адклала год. Броўка. // Зберагчы якія‑н. сродкі, паклаўшы іх асобна; сэканоміць. Адкласці грошы.
2. Назбіраць, назапасіць; утварыць адклады. За доўгія гады возера адклала на дне многа ілу.
3. Палажыць яйкі для захавання патомства. Самка авадня здольна адкласці да 500 яечак.
4. Апусціць, адагнуць, адкінуць (аб прадметах, прымацаваных да чаго‑н. адным краем). Анісім ад звонкасці Алімпінага голасу прабудзіўся, адклаў каўнер кажуха і пачаў .. услухоўвацца ў Алімпіны словы. Сабаленка.
5. Перанесці на больш позні час; адтэрмінаваць. Прыйшлося адкласці падарожжа на заўтра. Маўр. Старыя раяць шлюб адкласці, А маладыя прагнуць шчасця, — Вось тут, як кажуць, і кукуй! Крапіва.
6. У геаметрыі — адмераўшы, адзначыць адрэзак на прамой. На прамой АВ адкласці адрэзак СД.
7. перан. Пакінуць след, адбітак, не знікнуць бясследна, зрабіць уплыў. Уражанні дзяцінства адклалі выразны адбітак на душы чалавека. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)