усе́сціся, уся́дуся, уся́дзешся, уся́дзецца; усе́ўся, усе́лася; уся́дзься; зак.
1. Сесці зручна ці надоўга.
У. на канапе.
У. і сядзець.
2. за што і з інф. Сеўшы, прыняцца за якую-н. справу.
У. за шыццё.
У. чытаць.
|| незак. уса́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца і усяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усе́сціся
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
уся́дуся |
уся́дземся |
| 2-я ас. |
уся́дзешся |
уся́дзецеся |
| 3-я ас. |
уся́дзецца |
уся́дуцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
усе́ўся |
усе́ліся |
| ж. |
усе́лася |
| н. |
усе́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
уся́дзься |
уся́дзьцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
усе́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
усе́сціся сов., в разн. знач. усе́сться;
усе́ўся на кана́пе — усе́лся на дива́не;
у. за кні́гі — усе́сться за кни́ги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усе́сціся, усядуся, усядзешся, усядзецца; пр. усеўся, уселася; заг. усядзься; зак.
1. Сесці, размясціцца дзе‑н. (звычайна зручна, надоўга). Галкі ўзняліся над дахам, зрабілі круг і, нахохленыя, уселіся на антэне. Карпаў. Пад дубам уселася цесна Брыгада, як штаб палявы. Калачынскі. Уладзік доўга масціўся на лавачцы, нарэшце ўсеўся, выставіўшы наперад крывую нагу. Кудравец. Антон Пятровіч выпіў квас, асцярожна паставіў на талерку пустую шклянку і зручней усеўся ў крэсле. Шашкоў. // Заняць месца для паездкі. Не кінуўся [Сагура] у кузаў, не — таптаўся ўсё ўбаку, чакаў хвіліны, пакуль не ўсядуцца ўсе. Ракітны. Турсевіч усеўся ў каламажцы, зняў шапку, памахаў прыяцелю. Фурманка рушыла з месца. Колас.
2. Прыняцца за якую‑н. справу ў сядзячым становішчы. Усесціся за чытанне газет. □ Хлопцы ўселіся вячэраць пры вогнішчы. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усяда́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да усесціся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уса́джвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да усесціся.
2. Зал. да усаджваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усяда́цца несов., в разн. знач. уса́живаться; см. усе́сціся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зру́чны, -ая, -ае.
1. Такі, якім лёгка ці прыемна карыстацца.
Зручнае крэсла.
Мне тут зручна (безас., у знач. вык.). Зручна (прысл.) усесціся.
2. Падыходзячы; такі, які патрэбен.
З. выпадак.
|| наз. зру́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усе́сться сов.
1. усе́сціся, се́сці;
2. (осесть где-л.) прост. асе́сці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)