уме́раны, -ая, -ае.

1. Сярэдні паміж крайнасцямі — не вялікі і не малы, не гарачы і не халодны і пад.

Умераная скорасць.

Умераная вільготнасць.

Умераныя патрабаванні.

2. Пра клімат: сярэдні паміж гарачым і халодным.

У. клімат.

У. пояс.

3. Які трымаецца сярэдняй палітычнай лініі, схільны да кампрамісу, згодніцтва.

Умеранае крыло рэфарматараў.

Умераная палітыка.

|| наз. уме́ранасць, -і, ж. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уме́раны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. уме́раны уме́раная уме́ранае уме́раныя
Р. уме́ранага уме́ранай
уме́ранае		 уме́ранага уме́раных
Д. уме́ранаму уме́ранай уме́ранаму уме́раным
В. уме́раны (неадуш.)
уме́ранага (адуш.)		 уме́раную уме́ранае уме́раныя (неадуш.)
уме́раных (адуш.)
Т. уме́раным уме́ранай
уме́ранаю		 уме́раным уме́ранымі
М. уме́раным уме́ранай уме́раным уме́раных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

уме́раны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. уме́раны уме́раная уме́ранае уме́раныя
Р. уме́ранага уме́ранай
уме́ранае		 уме́ранага уме́раных
Д. уме́ранаму уме́ранай уме́ранаму уме́раным
В. уме́раны (неадуш.)
уме́ранага (адуш.)		 уме́раную уме́ранае уме́раныя (неадуш.)
уме́раных (адуш.)
Т. уме́раным уме́ранай
уме́ранаю		 уме́раным уме́ранымі
М. уме́раным уме́ранай уме́раным уме́раных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

уме́раны прич., прил. уме́ренный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уме́раны, ‑ая, ‑ае.

1. Сярэдні паміж гарачым і халодным (пра клімат і месца з такім кліматам). Умераныя шыроты.

2. Невялікі па размеру, колькасці і пад., не вышэй сярэдняга ўзроўню, нормы. Умераная вільготнасць. Умеранае цячэнне. □ Умераная скорасць — асноўная ўмова бяспекі руху ў час дажджу. «Звязда». // Які не вызначаецца вялікай сілай, інтэнсіўнасцю. Адносна ўмераным было пранікненне паланізмаў у беларускую мову і на працягу першай палавіны 16 ст. Жураўскі.

3. Які трымаецца сярэдняй палітычнай лініі, схільны да кампрамісу, згодніцтва. Умеранае крыло рэфарматараў. // у знач. наз. уме́раныя, ‑ых. Пра людзей такіх поглядаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прахало́да, -ы, ДМ -дзе, ж.

Умераны холад, які выклікае прыемнае адчуванне.

Ранішняя п.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

про́халадзь, ‑і, ж.

Абл. Адносны, умераны холад; халадок. Ад балота патыхала прохаладдзю і сырасцю. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уме́ренный прил. памярко́ўны, умеркава́ны; (средний) уме́раны, сярэ́дні, ме́рны;

уме́ренные тре́бования памярко́ўныя (сярэ́днія) патрабава́нні;

уме́ренный кли́мат уме́раны (сярэ́дні) клі́мат;

уме́ренная жизнь перен. памярко́ўнае жыццё;

уме́ренный ве́тер сярэ́дні (уме́раны) ве́цер;

уме́ренные взгля́ды полит. памярко́ўныя по́гляды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Прахало́да ’свежасць паветра’, про́халадзь ’халадок, умераны холад’ (ТСБМ). Укр. прохоло́да, рус. прохла́да ’тс’ (< ц.-слав. прохладъ ’прахалода, свежасць’; гл. Фасмер, 3, 385). Дэрыват з суф. ‑а ад прахалодаць ’астыць’, параўн. укр. прохолодати. Далей да холад, параўн. ахало́на (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

скупы́, -а́я, -о́е.

1. Празмерна беражлівы, да прагнасці ашчадны.

Скупая суседка.

Скупа (прысл.) траціць грошы.

2. Які сведчыць аб празмернай беражлівасці, прагнасці.

С. падарунак.

3. Які не дасягае крыху якой-н. меры, вагі і пад., няпоўны (разм.).

С. беркавец сена.

С. кілаграм цукру.

Скупая вячэра (бедная, мізэрная).

4. перан. Недастатковы, слабы ў сваім праяўленні; умераны, стрыманы.

С. дожджык.

Скупыя словы пахвалы.

С. на словы чалавек (які маўчыць).

|| наз. ску́пасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)