укры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак., каго-што.
1. Закрыць з усіх бакоў.
У. машыну брызентам.
2. Запоўніць, засеяць чым-н. па паверхні, распаўсюдзіцца па ёй.
Цвіль укрыла сцены.
Чырвань укрыла шчокі.
3. Схаваць, засцерагчы ад каго-, чаго-н.
Ноч укрыла партызан ад ворага.
У. злачынца.
У. маёмасць ад аблажэння падаткам (перан.: утаіць).
|| незак. укрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. укры́цца, -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца; незак. укрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. укрыццё, -я́, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укры́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
укры́ю |
укры́ем |
| 2-я ас. |
укры́еш |
укры́еце |
| 3-я ас. |
укры́е |
укры́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
укры́ў |
укры́лі |
| ж. |
укры́ла |
| н. |
укры́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
укры́й |
укры́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
укры́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
укры́ць сов.
1. укры́ть, накры́ть;
у. дзіця́ ко́ўдрай — укры́ть (накры́ть) ребёнка одея́лом;
у. гра́ды ад маро́зу — укры́ть гря́ды от моро́за;
2. (сплошь) покры́ть; усе́ять;
гракі́ ўкры́лі ўсё по́ле — грачи́ покры́ли всё по́ле;
3. (спрятать, защитить) укры́ть;
ноч укры́ла партыза́н ад во́рага — ночь укры́ла партиза́н от врага́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
укры́ць, укрыю, укрыеш, укрые; зак., каго-што.
1. Накрыць, закрыць поўнасцю, з усіх бакоў. Укрыць машыну брызентам. Укрыць хворага коўдрай. □ Чыясь руплівая рука ўкрыла [Панаса] цёплым футрам. Колас.
2. Накрыць, запоўніць, усеяць чым‑н. па паверхні. Цвіль укрыла сцены. □ Першы кволы лядок укрыў нешырокую раку. Чарнышэвіч. Сухі пыл уеўся за дзень у твар, укрыў плечы, пабіўся за шыю. Пташнікаў. У паветры марозна, відаць, хутка пойдзе снег, укрые зямлю. Дуброўскі. // Ахутаць, ахінуць (пра туман, смугу, дым і пад.). Ізноў асеннія туманы Укрылі сосны і дубы. Ляпёшкін. // Выступіць па паверхні чаго‑н., распаўсюдзіцца на паверхні чаго‑н. Жанчына, здавалася, не дыхала. Твар яе ўкрылі кропелькі поту. Чыгрынаў. Чырвань укрыла .. шчокі [Статкевіча]. Алешка.
3. Схаваць дзе‑н., засцерагчы ад каго‑, чаго‑н. Мсціўцаў ад ворага ўкрыла Ноч сваёй шэрай імглою, Зноў павяла іх дарога Да паласы франтавое. Калачынскі. А я ў дарозе Пад голай вербай днём асеннім Успомню аб густой бярозе, Што ў спёку ўкрыла мяне ценем. Гаўрусёў. // Дапамагчы скрывацца каму‑н. Укрыць злачынца. // перан. Утаіць, скрыць што‑н. ад каго‑, чаго‑н. Укрыць маёмасць ад аблажэння падаткам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўкрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., каго-што.
Укрыць усіх, многіх або ўсё, многае.
П. бурты саломай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рызманы́, -о́ў, адз. рызма́н, -а́, м. (разм.).
Падранае, зношанае адзенне; лахманы.
Укрыць бульбу рызманамі, каб не памерзла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да укрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазакле́йваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
1. Заклеіць усё, многае.
П. шчыліны.
2. Наляпіўшы чаго-н. мноства, укрыць усё, многае.
П. сцены малюнкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укрыва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. укрываць — укрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укрыццё ср. (действие) укрыва́ние, накрыва́ние; см. укры́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)