укрыва́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
укрыва́юся |
укрыва́емся |
| 2-я ас. |
укрыва́ешся |
укрыва́ецеся |
| 3-я ас. |
укрыва́ецца |
укрыва́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
укрыва́ўся |
укрыва́ліся |
| ж. |
укрыва́лася |
| н. |
укрыва́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
укрыва́йся |
укрыва́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
укрыва́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
укрыва́цца несов.
1. укрыва́ться, накрыва́ться;
2. (сплошь) покрыва́ться;
3. укрыва́ться;
1-3 см. укры́цца;
4. страд. укрыва́ться, накрыва́ться; покрыва́ться; усе́иваться; укрыва́ться; см. укрыва́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
укрыва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да укрыцца.
2. Зал. да укрываць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак., каго-што.
1. Закрыць з усіх бакоў.
У. машыну брызентам.
2. Запоўніць, засеяць чым-н. па паверхні, распаўсюдзіцца па ёй.
Цвіль укрыла сцены.
Чырвань укрыла шчокі.
3. Схаваць, засцерагчы ад каго-, чаго-н.
Ноч укрыла партызан ад ворага.
У. злачынца.
У. маёмасць ад аблажэння падаткам (перан.: утаіць).
|| незак. укрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. укры́цца, -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца; незак. укрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. укрыццё, -я́, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укрыва́ться
1. укрыва́цца, накрыва́цца, прыкрыва́цца;
укрыва́ться одея́лом укрыва́цца (накрыва́цца) ко́ўдрай;
2. хава́цца, укрыва́цца;
ничто́ не укрыва́лось от его́ взгля́да нішто́ не магло́ схава́цца ад яго́ по́гляду;
3. страд. укрыва́цца, накрыва́цца; хава́цца; прыкрыва́цца; см. укрыва́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пацю́пнецца ’скурчыцца (ад холаду)’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Відаць, з + пацюпціцца, параўн. ваўк. цюпціцца ’імкнуцца да цяпла, укрывацца цёплым’ (Сл. ПЗБ), — апошняе Грынавяцкене генетычна звязвае з літ. čiupa ’марудны’ (там жа, 5, 380), сійрпа ’капун’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашу́шкацца ’надзець на сябе многа адзежын’ (Нас., Чач., КЭС, лаг.), ошушкацца (КСТ), абшушкацца ’цёпла адзецца’ (КСП), ушушкацца (Бір. Дзярж.), нашушкацца (таўбц., жыт., петрык., брагін., Цыхун, вусн. паведамл.). Ад шушкацца ’цёпла апранацца, укрывацца’, што звязана з шушкацца ’капацца, шастаць; паволі і ціха што-небудзь рабіць’, да семантыкі параўн. копша ’занадта цёпла адзеты чалавек; той, хто капаецца, павольна працуе’, параўн. варыянты з х і ст у корані: нашухацца ’адзецца цёпла і многа’ (КСТ) і нашуштацца (нашустацца) ад шухацца, шустацца (па тэрміналогіі Махэка — «ch‑» і «st‑intensivum», параўн. чэш. ošoust, ošusta ’абарванец’ і славац. ošuchaný ’абарваны’, гл. Махэк₂, 619, 629), што можна разглядаць як вынік кантамінацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)