узлажы́ць, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.
1. каго-што на што. Палажыць на што-н., паверх чаго-н.; ускласці.
У. бервяно на сані.
2. перан., што на каго-што. Даручыць што-н. каму-н.
У. адказнасць на брыгадзіраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узлажы́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узлажу́ |
узло́жым |
| 2-я ас. |
узло́жыш |
узло́жыце |
| 3-я ас. |
узло́жыць |
узло́жаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узлажы́ў |
узлажы́лі |
| ж. |
узлажы́ла |
| н. |
узлажы́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узлажы́ |
узлажы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узлажы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узлажы́ць сов.
1. (на что-л.) положи́ть;
у. мяшо́к на воз — положи́ть мешо́к на теле́гу;
2. (торжественно положить) возложи́ть;
у. вяно́к — возложи́ть вено́к;
3. перен. (поручить) возложи́ть;
у. адка́знасць на каго́-не́будзь — возложи́ть отве́тственность на кого́-л.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узлажы́ць, ‑лажу, ‑ложыш, ‑ложыць; зак.
1. каго-што. Палажыць на што‑н., паверх, на верх чаго‑н.; ускласці. Узлажыць бервяно па сані. □ Кастусь памог узлажыць мяхі па воз. С. Александровіч. Толькі што .. [Мікола] нукнуў на каня — шусь ячмень з воза. Мікола закіпеў, узлажыў другі раз. Колас.
2. перан.; што. Даручыць каму‑н. які‑н. абавязак. Узлажыць адказнасць на брыгадзіраў.
3. што. Абл. Надзець. Асцярожна, каб не пабудзіць жонкі, злез Рыгор з пасцелі, узлажыў порткі, апрануў бравэрку і ціхенька выйшаў. Крапіва.
•••
Узлажыць што на алтар бацькаўшчыны (навукі, мастацтва, перамогі і пад.) — тое, што і скласці што на алтар бацькаўшчыны (навукі, мастацтва, перамогі і пад.) (гл. скласці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узло́жаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад узлажыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узло́жаны
1. поло́женный;
2. возло́женный;
3. перен. возло́женный;
1-3 см. узлажы́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
алта́р, ‑а, м.
1. У старажытных народаў — месца, на якое ўскладаліся ахвярапрынашэнні і перад якім адпраўляліся культавыя абрады.
2. Усходняя частка царквы, дзе знаходзіцца прастол, аддзеленая ад агульнага памяшкання іканастасам. [Вінцук] стаяў і глядзеў у дол, але адчуў, што цікаўныя бабулькі ўжо знайшлі яго і глядзяць не ў бок алтара, а на яго. Чарнышэвіч.
•••
Узлажыць (прынесці) на алтар бацькаўшчыны (навукі, мастацтва, перамогі і пад.) гл. узлажыць.
[Лац. altare ад altus— высокі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узмасці́ць, ‑машчу, ‑мосціш, ‑мосціць; зак., каго-што.
Разм. Узлажыць, палажыць (звычайна цяжкае, грувасткае) на што‑н. высокае або на верх чаго‑н. Мёртвага ў труне на калымагу ўзмасцілі. У дарогу, на той свет усхліпамі выпраўлялі. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усклада́ць несов.
1. (на что-л.) класть;
2. (торжественно класть) возлага́ть;
3. (поручать) возлага́ть;
1-3 см. ускла́сці, узлажы́ць;
◊ у. надзе́і — возлага́ть наде́жды
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перамо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.
1. Поспех у змаганні (вайне, баі і пад.). Адгрымелі салюты ў гонар перамогі. Шахавец. І там гараць нямецкія танкі. Вялікая перамога над ворагам. Чорны. І на палях варожых бой Мы перамогай закончым. Танк. // Поспех у працоўным або спартыўным спаборніцтве. Дабіцца перамогі ў сацыялістычным спаборніцтве. // Поспех у ажыццяўленні чаго‑н., дасягнуты ў выніку барацьбы, пераадолення якіх‑н. цяжкасцей. Перамога сацыялістычнага ладу. Перамога справы міру. Вытворчыя перамогі.
2. Поўны поспех, трыумф. Перамога ідэй ленінізма.
•••
Пірава перамога — перамога, здабытая вялікімі ахвярамі і таму роўная паражэнню (ад гістарычнай падзеі — перамогі эпірскага цара Піра над рымлянамі, якую ён атрымаў цаной вялікіх ахвяр).
Скласці (аддаць, узлажыць, прынесці) што на алтар перамогі гл. скласці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)