узгарэ́цца, -ру́ся, -ры́шся, -ры́цца; -ры́мся, -рыце́ся, -ра́цца; -ры́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Загарэцца, разгарэцца.
Дровы ўзгарэліся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Нечакана ўзнікнуць, пачацца.
Узгарэлася сварка.
3. перан., чым, без дап. і з інф. Запаліцца якім-н. пачуццём, моцна захацець зрабіць што-н.
У. жаданнем.
|| незак. узгара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і узга́рвацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узгарэ́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узгару́ся |
узгары́мся |
| 2-я ас. |
узгары́шся |
узгарыце́ся |
| 3-я ас. |
узгары́цца |
узгара́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узгарэ́ўся |
узгарэ́ліся |
| ж. |
узгарэ́лася |
| н. |
узгарэ́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узгары́ся |
узгары́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узгарэ́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узгарэ́цца сов.
1. загоре́ться, вспы́хнуть;
2. перен. (о споре, драке и т.п.) разгоре́ться, вспы́хнуть;
3. перен. (сильно захотеться) загоре́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узгарэ́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць гарэць, загарэцца; разгарэцца, запалаць. Узгарэліся дровы. □ Паветра дыхала навальніцай, полымя магло ўзгарэцца... Колас. // Стаць бліскучым, заблішчаць пад уздзеяннем якога‑н. пачуцця (пра вочы); азарыцца якім‑н. пачуццём. Хворы ўстрапянуўся на ложку, вочы яго ўзгарэліся нядобрай рашучасцю. Быкаў.
2. перан. Зачырванець, стаць гарачым (ад хвалявання, узбуджэння і пад.). Шчокі .. [дзяўчыны] узгарэліся такім шчодрым румянцам, што ў булачнай нібы пацяплела. Лынькоў.
3. перан.; чым і без дап. Узбудзіцца, запаліцца якім‑н. пачуццём. Сядзім мы з Барысам у канторы майстроў цэха, і ён расказвае мне, як некалі ўзгарэўся жаданнем стаць матросам. Мыслівец. — Згубілася [карова], і даўнавата, — пацвердзіў Міхась. — Вось таму я і прыехаў да вас, — сказаў стары. — Дапраўды? — Міхась узгарэўся, пачуўшы пра Лысуху. — Дзе ж яна? Сіняўскі. // з інф. Нечакана і вельмі моцна захацець зрабіць што‑н. Прачнуўся Віцька. Убачыў, што я сабраўся ў дарогу, узгарэўся праводзіць мяне. Асіпенка. [Хвошч] успомніў маёнтак і быў зноў узгарэўся купіць яго. Лупсякоў.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Нечакана ўзнікнуць, пачацца з новай сілай; разгарэцца. Узгарэлася сварка. Узгарэлася вайна. □ Не паспеў Шутаў Запытаць палонных, як на паўднёвым баку ўзгарэўся бой. Мележ. Тая трывога, што нечакана ўзгарэлася ў .. [байцоў] ад нядаўняй перастрэлкі ў тыле, спакваля сціхала. Быкаў.
5. перан. Разм. Раззлавацца, абурыцца. У той дзень яны ўпершыню пасварыліся. Марыя папракнула мужа за яго недарэчныя жарты, і Аляксей Іванавіч узгарэўся. Шашкоў. — Не ўсім з аднаго і таго ж пачынаць... Ды што вы мяне нейкім навічком лічыце, — узгарэўся Андрэй. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вспыли́ть сов. ускіпе́ць; узгарэ́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узгара́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да узгарэцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узгара́нне, ‑я, н.
Стан паводле знач. дзеясл. узгарацца — узгарэцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
воспламени́ться загарэ́цца, узгарэ́цца; (вспыхнуть) успы́хнуць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узга́рвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да узгарэцца (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
возгоре́ться сов., прям., перен. узгарэ́цца, загарэ́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)