узварушы́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узварушу́ |
узвару́шым |
| 2-я ас. |
узвару́шыш |
узвару́шыце |
| 3-я ас. |
узвару́шыць |
узвару́шаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узварушы́ў |
узварушы́лі |
| ж. |
узварушы́ла |
| н. |
узварушы́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узварушы́ |
узварушы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узварушы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узварушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны; зак., каго-што.
1. Злёгку паварушыць, разварушыць.
У. зямлю вакол дрэва.
2. перан. Вывесці са стану вяласці, пасіўнасці; расшавяліць, узняць; абудзіць, ажывіць (разм.).
У. народ.
У. успаміны.
3. перан. Выклікаць глыбокія пачуцці, узрушыць (разм.).
Вестка надта ўзварушыла яе.
|| незак. узвару́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узварушы́ць сов.
1. растрево́жить, развороши́ть;
у. мура́шнік — растрево́жить (развороши́ть) мураве́йник;
2. перен. встряхну́ть, взбодри́ть; расшевели́ть; подня́ть;
гэ́та ўзварушы́ла людзе́й — э́то встряхну́ло (взбодри́ло) люде́й;
у. наро́д — расшевели́ть (подня́ть) наро́д;
3. перен. (вызвать глубокие чувства) тро́нуть; потрясти́;
ве́стка глыбо́ка ўзварушы́ла яе́ — изве́стие глубоко́ тро́нуло (потрясло́) её
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узварушы́ць, ‑рушу, ‑рушыш, ‑рушыць; зак., каго-што.
1. Злёгку паварушыць; разварушыць. Узварушыць зямлю вакол дрэва. Вецер узварушыў салому на страсе. □ Шыхта змерзлася, яе трэба моцна біць ломам — тады толькі ўзварушыш. Савіцкі. // Заставіць паварушыцца, ускалыхнуцца. З разгону [ветрык] узварушыў хмызняк. Смагаровіч.
2. перан. Разм. Вывесці са стану вяласці, пасіўнасці, расшавяліць; узняць. Узварушыць народ. □ Першы нумар «Ленінскага засеву», вывешаны на сцяне хаты-чытальні, узварушыў Затонне. Колас. [Алесь:] Памятаеш, як мы ўсё мястэчка ўзварушылі на перамер зямлі. Чорны. Зала нібы ажыла, жывыя чалавечыя пачуцці, думкі, страсці ўскалыхнулі, узварушылі сонную застоеную цішыню. Лынькоў. // Абудзіць, ажывіць. Узварушыць успаміны. Узварушыць у памяці старонкі мінулага.
3. перан. Разм. Выклікаць спачуванне, хваляванне; узрушыць. Манг здзівіўся і занепакоіўся. Такія слёзы, такі адчай ўзварушылі яго. Маўр. Галену навіна гэтая ўзварушыла вельмі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
взвороши́ть сов. узварушы́ць, пераварушы́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узвару́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да узварушыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвару́шаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад узварушыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвару́шванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. узварушваць — узварушыць (у 1, 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узварухну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Аднакр. да узварушыць (у 2, 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
встряхну́ть сов.
1. страсяну́ць, скалану́ць; страпяну́ць;
2. перен. узварухну́ць, узварушы́ць, узру́шыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)