ты́кнуць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ты́кну |
ты́кнем |
| 2-я ас. |
ты́кнеш |
ты́кнеце |
| 3-я ас. |
ты́кне |
ты́кнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ты́кнуў |
ты́кнулі |
| ж. |
ты́кнула |
| н. |
ты́кнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ты́кні |
ты́кніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ты́кнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ты́кнуць сов. и однокр., разг. ткнуть; см. ты́каць I
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ты́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм. Аднакр. да тыкаць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́каць¹, -аю, -аеш, -ае; -аем, -аеце, -аюць; незак.
1. у каго-што або чым. Поркаць чым-н., пастукваць.
Т. кіем у зямлю.
2. што. Утыкаць, усоўваць, уводзіць куды-н., у што-н.
Т. кнопкі ў сцяну.
Т. ва ўсе камісіі (перан.).
3. што або чым. Падносіць блізка, паказваць на каго-, што-н.
Т. пальцам у кожную літару.
4. перан., каго-што або кім-чым. Пастаянна напамінаць, гаварыць аб кім-, чым-н., упікаць чым-н., папракаць (разм., неадабр.).
◊
Тыкаць носам (разм., неадабр.) — звяртаць чыю-н. увагу на што-н. (віну, учынак і пад.; звычайна ў грубай форме).
|| зак. ткнуць, ткну, ткнеш, ткне; ткнём, ткняце́, ткнуць; ткні́ і ты́кнуць, ты́кну, ты́кнеш, ты́кне; ты́кні.
|| наз. ты́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ткнуць сов., см. ты́кнуць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ты́кнуть сов., прост. ты́кнуць; то́ркнуць; ты́цнуць; см. ты́катьI.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ты́канне 1, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. тыкаць 1 — тыкнуць.
ты́канне 2, ‑я, н.
Разм. фам. Дзеянне паводле знач. дзеясл. тыкаць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Саўпнуць, совпну́ты ’тыкнуць, упікнуць’ (Клім.), со́впатысь, совпну́тысь ’тс’ (Сл. Брэс.). Укр. палес. со́впатысʼ ’тыкацца; таўчыся’, совпну́ти ’тыкнуць; упікнуць’. Анікін, Этимология–1982, 67, 70 узнаўляе прасл. *sъlpati (sę) — ст.-слав. сльпати, сълпати ’цячы’. Далей да групы славянскай лексікі, аб’яднанай пад *solpati ’салупаць’ (гл. салупаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саўга́цца ’катацца на льдзе, коўзацца’ (Касп.), саўгану́ць ’пасунуць, перасунуць’ (КЭС), са́вгаты ’глытаць, дзяўбці’ (Клім., Сл. Брэс.), саўгну́ць ’тыкнуць з сілай’ (Клім.), саўка́цца ’швэндацца’ (Мат. Гом.). Гл. соўгаць, соўкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Басто́ліць ’біць няшчадна’ (Нас., Яруш.). Слова невядомага паходжання. Магчыма, ёсць сувязь з рус. дыял. бустать ’біць’ (тады ‑ол‑ — нейкі «экспрэсіўны» суфікс). Параўн. таксама літ. bàstelėti тыкнуць; кальнуць’ (да basnȯti ’тыкаць; калоць’). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)