траты́л, -у, м.

Цвёрдае крышталічнае рэчыва жоўтага колеру з вялікай выбуховай сілай.

|| прым. траты́лавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

траты́л

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. траты́л
Р. траты́лу
Д. траты́лу
В. траты́л
Т. траты́лам
М. траты́ле

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

траты́л, -лу м., хим. троти́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

траты́л, ‑у, м.

Цвёрдае крышталічнае рэчыва жоўтага колеру з вялікай выбуховай сілай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Траты́л ‘хімічнае рэчыва з выбуховымі ўласцівасцямі’ (ТСБМ). Запазычана з англ. trotyl са скарочанага trinitrotoluen ‘трынітраталуол’, хутчэй за ўсё, праз рускую мову (ЕСУМ, 5, 651).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

троти́л хим. траты́л, -лу м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

трынітраталуо́л, ‑у, м.

Выбуховае рэчыва, якое выкарыстоўваецца для артылерыйскіх снарадаў, мін, авіябомбаў і на надрыўных работах; тратыл, тол.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тол ’выбуховае рэчыва, дынаміт, тратыл’ (ТСБМ, БРС). Запазычана з рус. тол ’тс’, якое з’яўляецца скарачэннем тринитротолуо́л ’тратыл’, што ад толуо́л ’хімічнае рэчыва для вытворчасці выбуховага рэчыва, лекаў і інш.’, гл. КЭСРЯ, 444; ЕСУМ, 5, 593–594.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тол, ‑у, м.

Выбуховае рэчыва, якое выкарыстоўваецца ў артылерыі і пры падрыўных работах; тратыл. Рыгор .. мініраваў дарогу. Прыклаў да рэйкі тол — раз! Воскам прыклеіў наверсе пальчык узрыва[льніка] — два! Гатова! Краўчанка.

[Скарачэнне слова трынітраталуол.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)