траска́, -і, ДМ -сцэ́, ж.

Прамысловая рыба сямейства трасковых, якая водзіцца ў паўночных морах.

Марожаная т.

|| прым. траско́вы, -ая, -ае.

Т. промысел.

Сямейства трасковых (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

траска́

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. траска́
Р. траскі́
Д. трасцэ́
В. траску́
Т. траско́й
траско́ю
М. трасцэ́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

траска́ ж., зоол. треска́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

траска́, ‑і, ДМ ‑сцэ, ж.

Прамысловая рыба сямейства трасковых, якая водзіцца ў паўночных морах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Траска́ 1 ‘прамысловая рыба, Gadus morhua’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). З рус. треска́ ‘тс’, што збліжаюць з дыял. тре́ска (гл. трэска), нешта накшталт ‘рыба-трэска’ (сухая, нятлустая, а высушаная — расшчэпваецца, як дрэва), і аналагічна да ням. Stockfisch ‘траска’ (< Stock ‘палка’ і Fisch ‘рыба’) (Фасмер, 4, 100; ЕСУМ, 5, 645; Чарных, 2, 261–262; Арол, 4, 100). Белы (Наша Ніва, 2007, 27 крас.) падтрымлівае версію паходжання ад ст.-нарв. thorskr ‘штосьці, што належыць сушыць’, ‘сушаніна’ і характарызуе нарыхтоўку рыбы ў запас, а таксама запазычанне непасрэдна з мовы вікінгаў, што адлюстравалася таксама ў ірл. trosc і шатл. trosg ‘траска’.

Траска́ 2 ‘траста’ (Мат. Гом.; докш., Янк. Мат.), ‘дробныя частачкі, што застаюцца ад валокнаў лёну’ (лаг., Гіл.), трыска́ ‘лён, падняты і звязаны пасля вылежвання’ (Мат. Маг., 2). Параўн. рус. треста́ ‘кастрыца’, ‘сцябло лёну і канапель пасля сушэння’. Вынік своеасаблівага чаргавання спалучэння зычных *‑st‑/*‑sk‑: траста (гл.) — траска, трэскацца, аналагічна: *pustiti/*puskati > пусціць/пускаць (Трубачоў, Ремесл. терм., 85).

Траска́ 3 ‘дранка, тоненькія дошчачкі для пакрыцця даху, танчэйшыя за гонт’ (Жд. 1; докш., Янк. Мат.; лаг., Жыв. сл.; віл., Сл. ПЗБ), рус. пск. тре́ска, тре́ски ‘дранка’, ‘трэскі’. Да трэ́ска (гл.). Націск на канцы, відаць, характарызуе сукупнасць, як у літ. skiedrà, skalà ‘дранка’ і ў рус. щепа́, — дарэчы, усе яны абазначаюць як ‘трэска’, так і ‘дранка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

треска́ зоол. траска́, -кі́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лабарда́н, ‑у, м.

Уст. Прасоленая і правяленая траска без хрыбтовай косці.

[Гал. labberdaan.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

траскападо́бны, ‑ая, ‑ае.

1. Падобны на трэску.

2. у знач. наз. траскападо́бныя, ‑ых. Атрад касцістых рыб, да якога адносяцца траска, мерлуза і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

траско́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да траскі, звязаны з лоўляй траскі. Трасковы промысел.

2. у знач. наз. траско́выя, ‑ых. Сямейства рыб, да якога адносяцца траска, навага, сайда, мянтуз і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Трыска́ ‘лён, падняты і звязаны для вылежвання’ (Мат. Маг. 2). Фанетычны варыянт слова траска́ 2 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)