та́рча
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
та́рча |
тарчы |
| Р. |
тарчы |
тарчаў |
| Д. |
тарчы |
тарчам |
| В. |
тарчу |
тарчы |
| Т. |
тарчой
тарчою |
тарчамі |
| М. |
тарчы |
тарчах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Та́рча ’шчыт’ (Байк. і Некр., Нас.), ’малы шчыт, у сярэдзіну якога прасоўвалася рука’ (Ласт.), ст.-бел. тарча, тарчъ, тарчь ’шчыт’ (XV ст., Ст.-бел. лексікон, Карскі 2-3, 456). Запазычана са ст.-польск. tarcza, tarcz ’тс’ < с.-в.-ням. tartsche ад ст.-франц. targe ’круглы скураны шчыт’ (Булыка, Лекс. запазыч., 68; Борысь, 627).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарчы́ца 1 ’шырокая дошка’ (Некр. і Байк.; ашм. Стан.; Шат., Варл.), ’доўгая, шырокая і даволі тоўстая дошка’ (Нас.), ’вузкая дошка, цёс’ (Шымк. Собр.), тарчы́цы ’тонкія дошкі’ (Касп.), тырты́ця ’масніца’ (кобр., ЛА, 4). Ст.-бел. тартица, тарцица, тарчица, торчица, тертица, терцица ’драніца’, ’дошка’ (1555 г., Ст.-бел. лексікон, КГС) запазычана са ст.-польск. tarcica ’неапрацаваная дошка’, што ад tarty ’цёрты, пілаваны’, дзеепрыметніка ад trzeć ’церці’ (Брукнер, 566; Борысь, 626).
Тарчы́ца 2 (тарчы́ця) ’шчытападобная залоза’ (беласт., Сл. ПЗБ). З польск. tarczyca ’тс’, што да папярэдняга слова або да tarcza ’шчыт’ (гл. тарча) паводле знешняга падабенства.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
щит в разн. знач. шчыт, род. шчыта́ м.; ист. та́рча, -чы ж.;
во́ин со щито́м во́ін са шчыто́м (з та́рчай);
щит для снегозадержа́ния шчыт для снегазатрыма́ння;
распредели́тельный щит размеркава́льны шчыт;
◊
подня́ть на щит падня́ць на шчыт;
(верну́ться) со щито́м или на щите́ (вярну́цца) са шчыто́м ці на шчыце́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)