Сямё́н

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. Сямё́н Сямё́ны
Р. Сямё́на Сямё́наў
Д. Сямё́ну Сямё́нам
В. Сямё́на Сямё́наў
Т. Сямё́нам Сямё́намі
М. Сямё́не Сямё́нах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

землепрахо́дзец, -дца, мн. -дцы, -дцаў, м.

Даўнейшая назва падарожніка-даследчыка, які адкрываў новыя землі.

Рускі з.

Сямён Дзяжнёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

загарачы́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Пачаць гарачыцца. // Ускіпець, раззлавацца. Гэта было ўжо занадта. Сямён ускіпеў, загарачыўся. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

землепрахо́дзец, ‑дца, м.

Даўнейшая назва падарожніка-даследчыка, які адкрываў невядомыя для яго часу землі. Рускі землепраходзец Сямён Дзяжнёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазы́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Зыбаць некаторы час. А жыццё, яно ... — і Сямён Васільевіч пазыбаў рукой, — хвалюецца. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цыга́ністы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які нагадвае па выгляду і па характару цыгана. Гаспадар — Сямён Марчанка — цыганісты, доўгі і вёрткі, як уюн. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

не́быль, ‑і, ж.

Тое, чаго не было, не бывае; небыліца. [Бабейка:] — Няўжо, калі часам узвядуць на мяне якую небыль, ты не закінеш слова, Сямён Іванавіч? Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

размаха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Пачаць моцна махаць чым‑н. Халуста так распаліўся, так размахаўся кулакамі, што нават не пачуў, як у хату ўвайшоў Сямён. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скна́рнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Быць скнарай, праяўляць надзвычайную скупасць. Ад парога [старшыня] дадаў тым жа строгім і ўладарным голасам, .. каб Сямён не скнарнічаў, а зрабіў патрэбнае неадкладна ж. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наста́ўнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Працаваць настаўнікам. Настаўнічаць у вёсцы. □ [Шыковіч:] — Вы мяне ведаеце, Сяргей Сяргеевіч. І вы, Сямён Парфёнавіч. Усю вайну я быў на фронце. Пасля настаўнічаў. Жонка і зараз настаўнічае. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)