спина́ ж. спі́на, -ны ж.; пле́чы, род. плячэ́й и плеч;
взвали́ть но́шу на́ спину узвалі́ць но́шу на пле́чы;
распрями́ть спи́ну вы́прастаць спі́ну (пле́чы);
◊
на со́бственной спине́ (испыта́ть, узна́ть что́-л.) на ўла́снай спі́не (зазна́ць што-не́будзь);
выезжа́ть на чье́й-л. спине́ выязджа́ць на чыёй-не́будзь спі́не;
гнуть спи́ну гнуць спі́ну;
за спино́й (у кого-л.) де́лать (что-л.) за пляча́мі (у каго-небудзь) рабі́ць (што-небудзь);
поверну́ться спино́й (к кому-л.) павярну́цца пляча́мі (да каго-небудзь);
показа́ть спи́ну паказа́ць спі́ну;
нож в спи́ну нож у спі́ну.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Спі́на ‘задняя (у жывёл — верхняя) частка тулава’ (ТСБМ, ТС; лід., карэліц., мін., Сл. ПЗБ; браг., Шатал.), спі́на ‘хрыбет’ (Пятк. 2), ‘вільчык’ (Сл. ПЗБ); таксама спіна́, спэна́ ‘спіна’, ‘прадаўгаватая горка’ (ТС). Укр. спи́на, рус. спина́ ‘спіна’. Лічыцца запазычаннем праз ст.-польск. spina ‘хрыбет’ (параўн. націск) з лац. spīna ‘спінны хрыбет, пазваночнік’; гл. Міклашыч, 318; Брукнер, 509. Фасмер (3, 735) прапаноўвае яшчэ бачыць роднасць з лат. spina ‘прут’, лац. spīna ‘цёран; шып, хрыбет’, ст.-в.-ням. spinula ‘шпілька’, тахар. A spin‑ ‘крук, колышак’, с.-н.-ням. spîle ‘ражон’. Гл. яшчэ ЕСУМ, 5, 371; Трубачоў, Проспект, 81.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чеса́ться
1. (чесать себе волосы) разг. часа́цца;
2. (чесать себе какую-л. часть тела) чу́хацца;
соба́ка че́шется саба́ка чу́хаецца;
3. (зудеть) свярбе́ць;
спина́ че́шется спі́на свярбі́ць, пле́чы свярбя́ць;
4. страд. часа́цца; чу́хацца; см. чеса́ть 1, 2;
◊
че́шутся ру́ки ру́кі свярбя́ць;
язы́к че́шется язы́к свярбі́ць;
чеса́ть языки́ языкі́ аб зу́бы біць; зво́ды зво́дзіць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спі́на ж. спина́;
вы́прастаць ~ну — распрями́ть спи́ну;
◊ гнуць ~ну — гнуть спи́ну;
паказа́ць ~ну — показа́ть спи́ну;
нож у ~ну — нож в спи́ну;
удар у ~ну — уда́р в спи́ну;
на ўла́снай ~не (пазна́ць, адчу́ць што) — на со́бственной спине́ (испыта́ть, узна́ть что);
выязджа́ць (е́здзіць) на чужо́й ~не — выезжа́ть (е́здить) на чужо́й спине́;
мура́шкі бе́гаюць па ~не — мура́шки бе́гают по спине́;
хава́цца (за чыю) ~ну — пря́таться (за чью) спи́ну;
не разгіна́ючы ~ны — не разгиба́я спины́;
маро́з па ~не (па ску́ры) прабе́г — моро́з по спине́ (по ко́же) пробежа́л;
недасо́л на стале́, перасо́л на ~не́ — посл. недосо́л на столе́, пересо́л на спине́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пле́чы (род. плячэ́й)
1. см. плячо́;
2. только мн., порт. спи́нка ж.;
3. только мн. спина́ ж.;
штурхану́ць у п. — толкну́ть в спи́ну;
4. род. плеч карт. руба́шка;
◊ як гара́ з плячэ́й — как гора́ с плеч;
мець за пляча́мі — име́ть за плеча́ми;
паціска́ць пляча́мі — пожима́ть плеча́ми;
узвалі́ць на п. — взвали́ть на пле́чи;
з плеч дало́ў — с плеч доло́й;
як у бо́га за пляча́мі — как у Христа́ за па́зухой;
вы́везці (вы́несці) на сваі́х пляча́х — вы́везти (вы́нести) на свои́х плеча́х;
стая́ць за пляча́мі — (у каго) стоя́ть за спино́й (у кого);
сядзе́ць за пляча́мі — (чыімі) сиде́ть за спино́й (чьей);
за пляча́мі (у каго) рабі́ць (што) — за спино́й (у кого) де́лать (что);
за пляча́мі не насі́ць — в тя́гость не бу́дет; карма́н не дерёт;
ляжа́ць на пляча́х — лежа́ть на плеча́х;
з чужы́х плячэ́й — с чужо́го плеча́;
мець галаву́ на пляча́х — име́ть го́лову на плеча́х;
на пляча́х праці́ўніка — воен. на плеча́х проти́вника;
ко́сы са́жань у пляча́х — коса́я са́жень в плеча́х, пле́чи — коса́я са́же́нь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)