спе́рці¹, сапрэ́; зак. (разм.).
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Сціснуць, здушыць.
Дух спёрла (безас.).
|| незак. спіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спе́рці
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сапру́ |
сапро́м |
| 2-я ас. |
сапрэ́ш |
сапраце́ |
| 3-я ас. |
сапрэ́ |
сапру́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
спё́р |
спе́рлі |
| ж. |
спе́рла |
| н. |
спе́рла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сапры́ |
сапры́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
спё́ршы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
спе́рці², сапру́, сапрэ́ш, сапрэ́; сапро́м, сапраце́, сапру́ць; спёр, спе́рла; сапры́; спёрты; зак., каго-што (разм.).
1. Украсці.
С. грошы.
2. што. Ссунуць, сабраць у адно месца.
С. мэблю ў адзін пакой.
3. перан., каго. Прагнаць з пасады, службы.
С. з пасады старшыню.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спе́рці I сов., разг.
1. безл. (сдавить, стеснить) спере́ть;
дух ~рла — безл. дыха́ние спёрло;
2. (собрать в одно место) согна́ть, сгру́ди́ть;
3. (с должности) согна́ть
спе́рці II сов., разг. (украсть) спере́ть, стащи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спе́рці 1, сапру, сапрэш, сапрэ; сапром, сапраце; пр. спёр, сперла; заг. сапры; зак., каго-што.
Разм.
1. Знесці, ссунуць з месца што‑н. [Сёмка:] — Зрабі ты найлепшую грэблю, а выльецца вясною вада і сапрэ яе. Колас.
2. перан. Прагнаць з пасады, службы. [Вальдамар:] — Ну, ад жонкі адаб’ешся... Але цяпер не сапрэш Купчына з брыгадзірства. Мыслівец.
3. Украсці. Круціўся хітрым лісам ён [Мікіхвер], Хапаў — І гэта факт! Сапрэ. — і тут жа спісана — І, калі ласка, акт! «Вожык».
спе́рці 2, сапрэ; безас. зак.
Разм. (звычайна ў пр. сперла). Сціснуць, здушыць. У Андрэя сперла ў грудзях, здрадніцкі горкі камяк падпёр пад горла. Асіпенка. Ад хвалявання і крыўды ў Змітрака нешта сперла ў горле. Ваданосаў. Лёнька загрузаў па пахі ў снезе, але бег і бег, пакуль у грудзях не сперла дых. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спіра́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да сперці 1 (у 2 знач.).
спіра́ць 2, ‑ае.
Незак. да сперці 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слимо́нить сов., груб., прост. спе́рці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сля́мзить сов., груб., прост. спе́рці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сты́рить сов., груб., прост. спе́рці, сцягну́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)