скры́паць, -аю, -аеш, -ае; незак.
Тое, што і скрыпець.
С. дзвярыма.
|| наз. скры́панне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скры́паць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
скры́паю |
скры́паем |
| 2-я ас. |
скры́паеш |
скры́паеце |
| 3-я ас. |
скры́пае |
скры́паюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
скры́паў |
скры́палі |
| ж. |
скры́пала |
| н. |
скры́пала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
скры́пай |
скры́пайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
скры́паючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
скры́паць несов., в разн. знач. скрипе́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скры́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і скрыпець. Пад нагой масніца Рэзка скрыпае, Капае вада Ды ціха хліпае. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паскры́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Скрыпаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скры́панне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. скрыпаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заскры́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць скрыпаць. // Скрыпнуць, праскрыпаць. Гармонік заскрыпаў і сціх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрипе́ть несов.
1. (издавать скрип) рыпе́ць, скрыпе́ць; ры́паць, скры́паць;
2. перен. (жить кое-как), разг., шутл. ліпе́ць, скрыпе́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Скрыпе́ць ‘утвараць скрыпучыя гукі; рыпець’, ‘жыць абы-як, з цяжкасцю падтрымліваючы свае сілы’ (ТСБМ), скры́паць ‘тс’ (Байк. і Некр.). Укр. скрипі́ти, рус. скрипе́ть, ст.-рус. скрипати, польск. skrzypać, в.-луж. křipać, н.-луж. kśipaś, чэш. skřípati, славац. škripať, škripieť, серб.-харв. шкри́пати, славен. škrípati, балг. скрѝпя ‘тс’. Прасл. *skripati, *skripěti ‘скрыпець’. Фасмер (3, 657 і наст.), Махэк₂ (550) лічаць гукапераймальным. Параўноўваюць з лат. skripstêt ‘хрусцець, скрыпець, грымець’, kripš(k)êt ‘тс’, літ. krípštereti ‘ціха шамацець’, ст.-в.-ням. scrîan, screiôn ‘крычаць’; гл. Мюленбах-Эндзелін, 2, 280; Вальдэ-Гофман, 1, 291–292. Сной₁ (637) удакладняе, што гэта да і.-е. базы *(s)krei‑p, *krei‑k (параўн. крычаць, што азначала хрыплыя натуральныя гукі). Варбат (Этимология–1981, 16 і наст.) падцвярджае гіпотэзу Цупіцы (Gutturale, 126) аб роднасці слав. *skripati з групай ст.-ісл. hrīfa ‘рэзаць’ і далей з гняздом і.-е. *(s)ker‑ ‘рэзаць’ на матэрыяле паўднёваславянскіх дзеясловаў і імён са значэннем ‘шчыліна, расшчэп’, а таксама назваў пазоў, блокаў і г. д. Гл. яшчэ БЕР, 6, 799; Шустар-Шэўц, 701; Борысь, 555.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)