Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скамяне́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
скамяне́ю |
скамяне́ем |
| 2-я ас. |
скамяне́еш |
скамяне́еце |
| 3-я ас. |
скамяне́е |
скамяне́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
скамяне́ў |
скамяне́лі |
| ж. |
скамяне́ла |
| н. |
скамяне́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
скамяне́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
скамяне́ць сов. окамене́ть;
вулкані́чная ла́ва ~не́ла — вулкани́ческая ла́ва окамене́ла;
с. ад стра́ху — окамене́ть от стра́ха
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скамяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Набыць выгляд і ўласцівасці каменя; ператварыцца ў камень. Ляжаць [дрэвы], пакуль не скамянеюць. Лынькоў. // перан. Стаць цвёрдым, сухім як камень. Скамянеў кавалак хлеба. □ Зямля скамянела, без вады. Няхай.
2. перан. Стаць нерухомым, замерці; застыць, здранцвець, аслупянець. Лявонка, які падбег да бацькі, скамянеў ад страху. Асіпенка. Скамянеў і вартавы пад наведзенай стрэльбай Карнея Скібы, скамянелі ўсе, уражаныя нечаканасцю налёту. М. Ткачоў. Воўк драпежны аж умлеў, З перапуду скамянеў. Якімовіч.
3. перан. Страціць здольнасць праяўляць якія‑н. пачуцці, стаць абыякавым да ўсяго. Ды ў каменным горадзе я не скамянеў! Не глядзі, прашу цябе, гэтак па мяне... Тармола. Джулія нібы скамянела ў панылай маўклівасці, бровы яе зусім самкнуліся, на твары ценем лёг выраз рашучай упартасці. Быкаў. Маё сэрца скамянела, Быццам чорны птах. Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Рабіцца цвёрдым, як камень.
Соль у вільготным месцы камянее.
2. перан. Станавіцца каменным (у 2 і 3 знач.).
К. ад жаху.
Сэрца камянее.
|| зак. акамяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і скамяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скамяне́лы прям., перен. окамене́лый; см. скамяне́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закамене́ть сов., разг. закамяне́ць, скамяне́ць, акамяне́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
окамене́ть сов., прям., перен. акамяне́ць, скамяне́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скамяне́нне, ‑я, н.
Дзеянне і стан паводле дзеясл. скамянець (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
струпяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм.
1. Тое, што і струпець.
2. перан. Вельмі спужацца, скамянець ад страху. Калі назвалі Арсенева прозвішча,.. [Пронька] аж струпянеў ад страху, чуў, як адняліся ногі. Каваленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)