Се́вер
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Се́вер |
| Р. |
Се́вера |
| Д. |
Се́веру |
| В. |
Се́вер |
| Т. |
Се́верам |
| М. |
Се́веры |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
северя́нин м. (житель севера) жыха́р по́ўначы, паўно́чнік, -ка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўно́чніца I ж. (жительница Севера) северя́нка
паўно́чніца II ж., разг. полуно́чница
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
редкосто́йность лес. рэдкасто́йнасць, -ці ж.;
редкосто́йность лесо́в Се́вера рэдкасто́йнасць лясо́ў по́ўначы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўно́чнік I м. (житель Севера) северя́нин
паўно́чнік II м., разг. полуно́чник
паўно́чнік III, -ку м., бот. короста́вник
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
характе́рный характэ́рны;
характе́рное лицо́ характэ́рны твар;
характе́рная черта́ характэ́рная ры́са;
характе́рный для се́вера кли́мат характэ́рны для по́ўначы клі́мат.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́ўнач
I ж., в разн. знач. се́вер м.;
на п. ад Мі́нска — к се́веру от Ми́нска
II ж. (середина ночи) по́лночь
III (По́ўнач) (самая северная территория Европы и Азии и полярная область) м. Се́вер;
наро́ды По́ўначы — наро́ды Се́вера;
раслі́ннасць По́ўначы — растите́льность Се́вера
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ *Наўпа, навпа ’малпа; жэўжык’ (драг., З нар. сл.). Да ма́лпа (у народным вымаўленні ма́ўпа) у выніку распадабнення губных; параўн. смал. навпа, павпа ’сірэна’ (Черепанова, Мифологическая лексика русского Севера. Л., 1983, 95), якое можа быць дастаткова старым і ўплываць на змену формы і семантыкі запазычанага ма́лпа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
се́вер м. по́ўнач, -чы ж.;
к се́веру от Москвы́ на по́ўнач ад Масквы́;
наро́ды Се́вера наро́ды По́ўначы;
Кра́йний Се́вер Кра́йняя По́ўнач.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Буй ’моцны, халодны вецер’ (Сцяшк. МГ, Яшкін), ’халадэча з ветрам’ (Юрч.), ’высокае, адкрытае для ветру месца, узгорак’ (Бяльк., Яшкін, Нас., Шат., Гарэц.), ’хуткі, востры’ (Нас.), схіл гары, узгорка’ (Яшкін), ’няўступчывы, буян’ (Нас.). Укр. буй ’адкрытае для ветру ўзвышша’, рус. буй ’высокае, адкрытае месца; магільнік’. Першапачаткова, мабыць, ’высокае адкрытае месца’. Так Філін, Происх., 524–525. Гл. яшчэ Ларын, Слово гов. Севера, 6. Фасмер (1, 234) значэнне ’магільнік’ звязвае з швед. уплывам. Калі першая версія правільная, то ўсё да слав. *bujь, *bujьnъ (гл. пад буя́ць). Параўн. Барысава, Бел.-рус. ізал., 9.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)