сан, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Званне, звязанае з пачэсным становішчам, высокай пасадай (кніжн.).
Царскі с.
С. пасла.
2. Званне духоўнай асобы ў хрысціянскай рэлігіі.
Духоўны с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сан (род. са́ну) м. сан;
высо́кі с. — высо́кий сан
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
са́н
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
са́н |
са́ны |
| Р. |
са́ну |
са́наў |
| Д. |
са́ну |
са́нам |
| В. |
са́н |
са́ны |
| Т. |
са́нам |
са́намі |
| М. |
са́не |
са́нах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сан сан, род. са́ну м.;
носи́ть высо́кий сан насі́ць высо́кі сан.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сан, ‑у, м.
1. Званне, звязанае з пачэсным становішчам, з высокай пасадай у дарэвалюцыйнай Расіі. Сан пасла. Царскі сан. Баярскі сан. // Становішча, якое займае хто‑н. Не знаў я пры знаёмстве нашым, які твой [Хурсан] чын, які твой сан. Аўрамчык. / у іран. ужыв. У найвышэйшым сапе Быў дзядзька-прастарэка. Бывала, як прыстане — Уморыць чалавека. Вітка.
2. Званне духоўнай асобы, служыцеля культу. [Аляксей:] — Паказвае [поп] — ты, хлопча, мяне акуратненька гэтак падрэж патроху, паціху, каб сану не парушыць. Чыгрынаў. — Грашыць не будзе [поп], Не дазволіць сан яму святы... Бялевіч. [Лазавік:] — А вы не з духоўных асоб? [Галавеня:] — Угадалі. Насіў расу, але адрокся ад сану. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сан ’званне, звязанае з пачэсным становішчам, з высокай пасадай у дарэвалюцыйнай Расіі’ (ТСБМ). Стараж.-рус. сань, ст.-слав. санъ. У беларускай, відавочна, запазычанне з рус. сан (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 48), якое большасць даследчыкаў (Міклашыч, 288; Брукнер, ZfslPh, 4, 213) лічаць запазычаннем з дунайска-балг., параўн. тур., чагат. san ’вялікая колькасць, сан, слава’, паўн.-цюрк. sanamak ’цаніць’. З іншага боку, параўноўваюць таксама (Траўтман, 250; Праабражэнскі, 2, 250, Бернекер, AfslPh, 38, 263) са ст.-інд. sā́nu сяр. р. ’вяршыня, вышыня, вастрыё’. Гл. таксама Фасмер, 3, 555. Трубачоў, Этимология–1965, 22 супраць супастаўлення з іранскім, лічачы слова чыстым цюркізмам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сан...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па знач. слову «санітарны», напр.: санпрапускнік, санінспектар, санурач, санпост, сантэхніка, санбат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сан-мары́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сан-мары́нскі |
сан-мары́нская |
сан-мары́нскае |
сан-мары́нскія |
| Р. |
сан-мары́нскага |
сан-мары́нскай
сан-мары́нскае |
сан-мары́нскага |
сан-мары́нскіх |
| Д. |
сан-мары́нскаму |
сан-мары́нскай |
сан-мары́нскаму |
сан-мары́нскім |
| В. |
сан-мары́нскі (неадуш.)
сан-мары́нскага (адуш.) |
сан-мары́нскую |
сан-мары́нскае |
сан-мары́нскія (неадуш.)
сан-мары́нскіх (адуш.) |
| Т. |
сан-мары́нскім |
сан-мары́нскай
сан-мары́нскаю |
сан-мары́нскім |
сан-мары́нскімі |
| М. |
сан-мары́нскім |
сан-мары́нскай |
сан-мары́нскім |
сан-мары́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сан-па́ўлускі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сан-па́ўлускі |
сан-па́ўлуская |
сан-па́ўлускае |
сан-па́ўлускія |
| Р. |
сан-па́ўлускага |
сан-па́ўлускай
сан-па́ўлускае |
сан-па́ўлускага |
сан-па́ўлускіх |
| Д. |
сан-па́ўлускаму |
сан-па́ўлускай |
сан-па́ўлускаму |
сан-па́ўлускім |
| В. |
сан-па́ўлускі (неадуш.)
сан-па́ўлускага (адуш.) |
сан-па́ўлускую |
сан-па́ўлускае |
сан-па́ўлускія (неадуш.)
сан-па́ўлускіх (адуш.) |
| Т. |
сан-па́ўлускім |
сан-па́ўлускай
сан-па́ўлускаю |
сан-па́ўлускім |
сан-па́ўлускімі |
| М. |
сан-па́ўлускім |
сан-па́ўлускай |
сан-па́ўлускім |
сан-па́ўлускіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
са́н-сальвадо́рскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
са́н-сальвадо́рскі |
са́н-сальвадо́рская |
са́н-сальвадо́рскае |
са́н-сальвадо́рскія |
| Р. |
са́н-сальвадо́рскага |
са́н-сальвадо́рскай
са́н-сальвадо́рскае |
са́н-сальвадо́рскага |
са́н-сальвадо́рскіх |
| Д. |
са́н-сальвадо́рскаму |
са́н-сальвадо́рскай |
са́н-сальвадо́рскаму |
са́н-сальвадо́рскім |
| В. |
са́н-сальвадо́рскі (неадуш.)
са́н-сальвадо́рскага (адуш.) |
са́н-сальвадо́рскую |
са́н-сальвадо́рскае |
са́н-сальвадо́рскія (неадуш.)
са́н-сальвадо́рскіх (адуш.) |
| Т. |
са́н-сальвадо́рскім |
са́н-сальвадо́рскай
са́н-сальвадо́рскаю |
са́н-сальвадо́рскім |
са́н-сальвадо́рскімі |
| М. |
са́н-сальвадо́рскім |
са́н-сальвадо́рскай |
са́н-сальвадо́рскім |
са́н-сальвадо́рскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)