самацве́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. самацве́т самацве́ты
Р. самацве́ту самацве́таў
Д. самацве́ту самацве́там
В. самацве́т самацве́ты
Т. самацве́там самацве́тамі
М. самацве́це самацве́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

самацве́т, -у, М -цве́це, мн. -ы, -аў, м.

Самацветны каштоўны камень з чыстым тонам афарбоўкі ці празрысты з яркім бляскам.

Уральскія самацветы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самацве́т м., мин. самоцве́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

самацве́т, ‑а, М ‑цвеце, м.

Каштоўны або штучны камень з чыстым тонам афарбоўкі ці бясколерны, празрысты, з яркім бляскам. Уральскія самацветы. □ У сваім нацыянальным адзенні, у беласнежнай чалме, упрыгожанай дарагімі самацветамі, .. [магараджа] вылучаўся сярод масы гасцей у аднолькавых вячэрніх касцюмах. Лынькоў. / у вобразным ужыв. На разлапістых кедрачах мільёнамі самацветаў гарэлі сняжынкі. Лукша. Па ўсім зборніку [А. Пысіна «Твае далоні»] рассыпаны самацветы, залатыя зярняты сапраўднай паэзіі. Бялевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самоцве́т самацве́т, -ту м.;

ура́льские самоцве́ты ура́льскія самацве́ты;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

самацве́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае прыродную афарбоўку, празрыстасць і бляск (пра каштоўныя камяні). У гальштук была ўткнута шпілька з самацветным каменьчыкам. Машара. // Які па прыгажосці нагадвае самацвет. Самацветныя расінкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пералі́ўчаты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і пералівісты. Нясмелае шчоўканне салаўя перайшла ў звонкую, пераліўчатую трэль. Стаховіч. Не шэры палявы каменьчык перад табою, а празрысты самацвет, багаты пераліўчатай ігрою граней. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узве́яць, ‑вею, ‑вееш, ‑вее; зак.

1. што. Дзьмучы, падняць уверх. Вецер узвеяў пыл. □ Сняжынкі ветрыкам узвее — Зямля гарыць, як самацвет. Кірэенка.

2. чым. Паэт. Узмахнуць. Гэй, узвейце сваім крыллем, Арляняты, буйна, бурна. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

обде́лывать несов.

1. (обрабатывать, придавать нужный вид) апрацо́ўваць, абрабля́ць, вырабля́ць;

обде́лывать де́рево апрацо́ўваць дрэ́ва;

обде́лывать ко́жу апрацо́ўваць ску́ру;

2. (обкладывать) абклада́ць, абкла́дваць;

обде́лывать я́му ка́мнем абкла́дваць (абклада́ць) я́му каме́ннем;

3. (вставлять во что-л.) апраўля́ць;

обде́лывать драгоце́нный ка́мень в зо́лото апраўля́ць кашто́ўны ка́мень (самацве́т) у зо́лата;

4. (выгодно устраивать) разг. спраўля́ць, ула́джваць, абла́джваць;

обде́лывать де́ло (де́льце) абла́джваць спра́ву;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)