са́жа, -ы, ж.

1. Чорны надёт ад няпоўнага згарання паліва, што асядае на ўнутраных частках печаў, комінаў.

2. Хвароба хлебных злакаў у выглядзе чорнага ліпкага налёту.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

са́жа

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. са́жа
Р. са́жы
Д. са́жы
В. са́жу
Т. са́жай
са́жаю
М. са́жы

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

са́жа са́жа, -жы ж.;

◊

дела́ — как са́жа бела́ погов. ке́пскія спра́вы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

са́жа ж.

1. са́жа;

2. осе́вшая ко́поть;

3. (болезнь хлебных злаков) головня́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

са́жа, ‑ы, ж.

1. Прадукт няпоўнага згарання паліва, які чорным налётам асядае ў комінах, дымаходах і пад. Наталля стаяла ля печы, выцірала фартухом запэцканы сажаю нос і была нейкая безуважная. Сіўцоў.

2. Абл. Хвароба хлебных злакаў. Шаманскі крануўся абвугленага коласа рукою і на пальцах асталася ліпкая тлустая сажа. Дуброўскі.

•••

Галандская сажа — чорная фарба, якая выкарыстоўваецца ў жывапісе, паліграфіі і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Са́жа ’прадукт няпоўнага згарання паліва, які чорным налётам асядае ў комінах, дымаходах і пад.’, ’хвароба хлебных злакаў’ (ТСБМ, Нас., Шат., Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ), са́джа ’тс’ (Касп., Сл. ПЗБ), ’спарыння, чорнае зерне ў пшаніцы, просе’ (Шатал., Выг.). Рус., укр. са́жа, ст.-слав. сажда, польск. sadza, каш. saʒ, в.-луж. sazy мн. л., н.-луж. дыял. saze мн. л., чэш. sáze, славац. sadza, славен. sája, балг. са́жда, са́жди мн. ’сажа’, макед. са́жда. Прасл. *sadja, дэрыват з суф. ‑ja ад *sěsti, *sędǫ ’сесці’ (SP, 1, 82), г. зн. ’тое, што насела, асадак’. Роднасныя літ. súodžiai ’сажа, копаць’, англ.-сакс., ст.-ісл. sót, англ. soot, ірл. suide (*sōdi̯ā). Гл. Траўтман, 273; Зубаты, BB 18, 257, Фасмер, 3, 544; Борысь, 537; Махэк₂, 738; Шустар-Шэўц, 2, 1270–1271; Сной₁, 551.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ку́рава, -а, н.

Куродым, сажа ад дыму.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Со́ж

‘паселішча’

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. Со́ж
Р. Сажа́
Д. Сажу́
В. Со́ж
Т. Сажо́м
М. Сажы́

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ко́паць, -і, ж.

Сажа, якая асядае слоем на паверхні чаго-н.; куродым.

К. на сценах.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Со́ж

‘рака’

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. Со́ж
Р. Сажа́
Д. Сажу́
В. Со́ж
Т. Сажо́м
М. Сажы́

Крыніцы: krapivabr2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)