рэзе́рв

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. рэзе́рв рэзе́рвы
Р. рэзе́рву рэзе́рваў
Д. рэзе́рву рэзе́рвам
В. рэзе́рв рэзе́рвы
Т. рэзе́рвам рэзе́рвамі
М. рэзе́рве рэзе́рвах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

рэзе́рв, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Запас, адкуль чэрпаюцца новыя сілы, рэсурсы.

Рэзервы вытворчасці.

Выкарыстаць усе рэзервы.

2. Воінскія фарміраванні, прызначаныя для стварэння новых ці ўмацавання дзеючых груповак.

Адвесці дывізію ў р.

3. Састаў ваеннаабавязаных, што прызываюцца ў армію па мабілізацыі.

○

Працоўныя рэзервы — пра моладзь, якая атрымлівае ў спецыяльных навучальных установах прафесіі кваліфікаваных рабочых.

|| прым. рэзерво́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэзе́рв, -ву м., в разн. знач. резе́рв;

~вы вытво́рчасці — резе́рвы произво́дства;

мець у ~ве — име́ть в резе́рве;

○ працо́ўныя ~вы — трудовы́е резе́рвы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рэзе́рв, ‑у, м.

1. Запас чаго‑н. на ўсякі выпадак. Рэзервы вытворчасці. □ Людзей у нас поўна. Але вы не бойцеся, я вас пасялю ўдвух у трэці пакой. Мы яго на ўсякі выпадак трымаем у рэзерве. Сабаленка.

2. Крыніца, адкуль бяруцца новыя сілы, сродкі. Камсамол заўсёды быў і застаецца актыўным памочнікам і баявым рэзервам Камуністычнай партыі. «Звязда».

3. Частка войск, пакінутая ў распараджэнне камандзіра з мэтай выкарыстання яе ў патрэбны момант. Рэзерв Галоўнага камандавання. □ Адзін атрад і некалькі баявых груп заставаліся ў рэзерве. Кулакоўскі.

4. Састаў ваеннаабавязаных, якія прызываюцца ў армію па мабілізацыі.

•••

Працоўныя рэзервы — моладзь, якая ў розных тэхнічных вучылішчах атрымлівае спецыяльнасці кваліфікаваных рабочых.

[Ад лац. reservare — захоўваць, зберагаць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэзе́рв ’запас чаго-небудзь’ (ТСБМ). З рус. резерв ’тс’ < франц. réserve ’тс’ (Фасмер, 3, 462).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

карпусны́, ‑ая, ‑ое.

Які мае адносіны да корпуса (у 5, 6 знач.). Карпусны штаб. Карпусны камандзір. □ Рота перайшла ў карпусны рэзерв. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

резе́рв в разн. знач. рэзе́рв, -ву м.;

име́ть в резе́рве мець у рэзе́рве;

резе́рвы произво́дства рэзе́рвы вытво́рчасці;

отвести́ диви́зию в резе́рв адве́сці дыві́зію ў рэзе́рв;

трудовы́е резе́рвы працо́ўныя рэзе́рвы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Лізе́рф ’тарфяны кар’ер’ (лун., Шатал.). Няясна. Відавочна, аказіяналізм, утвораны з рэзерв ці з рэзервуар (вады).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рэзе́рва ’паласа адчужэння каля чыгункі, шашы’ (Яшк.). З польск. rezerwa < ням. Reserve ’запас, рэзерв’ (Фасмер, 3, 462; Рэйзак, 540).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

фо́ндавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да фонду (у 1 знач.); які складае фонд, рэзерв. Фондавыя землі. □ На будоўлі ідзе лес фондавы, нарыхтаваны яшчэ зімой. Корбан.

2. Які мае адносіны да фондаў (у 2 знач.); звязаны з купляй-продажам фондаў. Фондавая біржа. Фондавы капітал.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)