рысо́рны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. рысо́рны рысо́рная рысо́рнае рысо́рныя
Р. рысо́рнага рысо́рнай
рысо́рнае		 рысо́рнага рысо́рных
Д. рысо́рнаму рысо́рнай рысо́рнаму рысо́рным
В. рысо́рны (неадуш.)
рысо́рнага (адуш.)		 рысо́рную рысо́рнае рысо́рныя (неадуш.)
рысо́рных (адуш.)
Т. рысо́рным рысо́рнай
рысо́рнаю		 рысо́рным рысо́рнымі
М. рысо́рным рысо́рнай рысо́рным рысо́рных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

рысо́рны рессо́рный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рысо́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рысоры, прызначаны для рысор. Рысорная сталь. // З рысорамі. Запрогшы каля стайні ў рысорную каламажку варанога жарабка, Крумінь пакаціў па доўгаўскай дарозе. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рысо́ра, -ы, мн. -ы, рысо́р, ж.

Пругкая гнутая стальная паласа (або прыстасаванне з такіх палос) паміж воссю і кузавам экіпажа, аўтамабіля, вагона і пад., якая змякчае штуршкі пры яздзе.

|| прым. рысо́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рессо́рный рысо́рны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дро́жкі, -жак.

Лёгкі адкрыты рысорны экіпаж.

Бегавыя д.

|| прым. дро́жачны, -ая,-ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хаму́т, -та́ м., в разн. знач. хому́т;

зняць з каня́ х. — снять с ло́шади хому́т;

рысо́рны х. — рессо́рный хому́т;

◊ біць у х. — арта́читься;

запрэ́гчы ў х. — запря́чь в рабо́ту;

х. на шы́ю — хому́т на ше́ю

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хаму́т, ‑а, М ‑муце, м.

1. Частка вупражы, што складаецца з драўлянага каркаса (клешчаў), абкладзенага мяккім лямцам з унутранага боку (хамуцінай). — А конь на грэблі ў самай гразі распрогся: бацька гэтак засупоніў хамут, што супоня развязалася. Сабаленка. Спуджаны конь б’е ў хамут, прысядае на заднія ногі. Бажко.

2. перан. Разм. Пра якую‑н. абузу, клопаты, турботы. Карацей кажучы, [гаспадыня] прапануе мне зноў такі самы хамут, з такім самым, калі не большым, запасам смецця, бітай цэглы, рознага жалеззя... Дубоўка. [Гулякоў:] — Я паспытаў ужо. Жаніўся. Ведаю гэты мёд. Ведаю, што такое хамут на шыю. Кавалёў. // Прыгнёт, паднявольнае становішча. [Міхал:] — І гніся век, цярпі маўкліва, Пакінь ты ўсякую надзею Хамут з сябе зняць, дабрадзею! Колас.

3. Спец. Прыстасаванне кальцавой формы для змацоўвання, злучэння чаго‑н. Рысорны хамут.

4. Разм. груб. Некультурны, неадукаваны чалавек; хамула. Са мной Ігар нават гаварыць не хацеў — лічыў мяне проста вясковым хамутом. Сачанка.

•••

Біць у хамут гл. біць.

Запрэгчы ў хамут гл. запрэгчы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)