ру́пна
прыслоўе, утворана ад прыметніка
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| ру́пна |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ру́пна нареч., см. руплі́ва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шчырава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак. (разм.).
Дбайна, старанна, рупна рабіць што-н.; завіхацца каля чаго-н.
Сяляне ўсё жыццё шчыруюць.
Ш. на ўборцы сена.
|| наз. шчырава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тща́тельно нареч. стара́нна; руплі́ва, ру́пна, шчы́ра; дба́йна, пі́льна, ува́жліва; акура́тна; дакла́дна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зашчырава́ць
‘пачаць дбайна, старанна, рупна рабіць што-небудзь, завіхацца каля, вакол чаго-небудзь; пачаць з прыхільнасцю, любоўю і пад. ставіцца да каго-небудзь’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зашчыру́ю |
зашчыру́ем |
| 2-я ас. |
зашчыру́еш |
зашчыру́еце |
| 3-я ас. |
зашчыру́е |
зашчыру́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зашчырава́ў |
зашчырава́лі |
| ж. |
зашчырава́ла |
| н. |
зашчырава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зашчыру́й |
зашчыру́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зашчырава́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зашчырэ́ць
‘пачаць дбайна, старанна, рупна рабіць што-небудзь, завіхацца каля, вакол чаго-небудзь; пачаць з прыхільнасцю, любоўю і пад. ставіцца да каго-небудзь’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зашчырэ́ю |
зашчырэ́ем |
| 2-я ас. |
зашчырэ́еш |
зашчырэ́еце |
| 3-я ас. |
зашчырэ́е |
зашчырэ́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зашчырэ́ў |
зашчырэ́лі |
| ж. |
зашчырэ́ла |
| н. |
зашчырэ́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зашчырэ́й |
зашчырэ́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зашчырэ́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
завіну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Спешна і старанна пачаць рабіць што‑н.; рупна заняцца чым‑н. Дзеці палезлі за стол, а Юстына завінулася каля печы. Гартны. Паклала [бабка Параска] дроў у печ, падпаліла іх і завінулася з венікам каля хаты, старанна падмятаючы пакойчык. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., каго-што.
1. Асвяціўшы, надаць чаму‑н. залацісты колер, адценне. Сонца к небасхілу Паспяшала рупна на спакой начны І у раз апошні лес азалаціла... Гурло. // Зрабіць пажоўклым; пазалаціць. Азалаціла восень поле іржышчам, дрэвы лісцем, гумны снапамі; абвеяла хаты жытнім пылам; вострым пахам кастрыцы напоўніла вуліцу. Чорны.
2. Разм. Шчодра ўзнагародзіць. [Лазука:] — Дык я ж і кажу, што гэты лён азалаціў і наш калгас, і нас саміх. Сабаленка. [Парторг:] — Тут у аднаго дзядзькі ёсць у садку з паўдзесятка дрэў, дык яны яго азалацілі. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старанна, рупліва, рупна, дбала, шчыра, неаслабна, цягавіта, скрупулёзна; заложна (разм.); пільна (абл.); гарліва (уст.) □ не пакладаючы рук, закасаўшы рукавы, да сёмага поту, да трэцяга поту
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
спрадве́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які ідзе ад вякоў, не перастае існаваць; адвечны. Большая частка .. [выспы] пакрыта спрадвечнымі льдамі, а на меншай жывуць эскімосы і наезджыя каланісты-датчане. Дубоўка. Яно спакойнае, урачыстае, спрадвечнае жнівеньскае неба. Навуменка. Гудзе зямля, звіняць прасторы на свой стары, спрадвечны лад. Колас. Усё ішло само па сабе, падпарадкоўваючыся спрадвечным законам. Чаркасаў. // Шматвяковы, векавы; вельмі стары. Спрадвечны бор. □ Вецер ідзе над лесам, трашчыць і гудзе ў верхавінах спрадвечных дрэў. Чорны. Спрадвечныя дубы лёгка ўзнімаюць угору на сваіх гранітных ствалах цяжкія кроны. Паслядовіч.
2. Які існуе здаўна; старадаўні. Дзяды дзяўбуць ночвы ці выразаюць лыжкі; бабулі і мамы развешваюць ад елкі да бярозкі памытую бялізну, а ў нядзельныя раніцы, па старому, спрадвечнаму звычаю, пякуць у зямлянках аладкі для ўнукаў і дзяцей. Брыль. // Які вельмі даўно мінуў, вельмі даўні. Рабілі рупна і з веданнем, як робяць з часоў спрадвечных другія зямныя справы. Вярцінскі.
3. Карэнны, пастаянны, асноўны. Белавежскія зубры, спрадвечныя жыхары старадаўніх лясоў, знаходзяцца зараз і на беларускім баку пушчы. В. Вольскі. Была яшчэ адна немалаважная прычына: спрадвечнаму земляробу цяжка прызвычаіцца да гарадскога жыцця. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)