ру́на
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ру́на |
ру́ны |
| Р. |
ру́ны |
ру́н |
| Д. |
ру́не |
ру́нам |
| В. |
ру́ну |
ру́ны |
| Т. |
ру́най
ру́наю |
ру́намі |
| М. |
ру́не |
ру́нах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Руна ст.-бел. ’валасяное покрыва ў чалавека’: были ч(и)сты руна ее (Альтбаўэр), параўн. балг. дыял. ру́на, ру́ни ’густыя кучаравыя валасы на целе чалавека’. Роднаснае да руно 1 (гл.), параўн. ст.-інд. róman‑, lóman ’валасяное покрыва на целе’, што дае падставы для рэканструкцыі і.-е. *roumn‑ > прасл. *rumno (Мікала, Ursl. Gr., 1, 66; Фасмер, 3, 518; Махэк₂, 519; Бязлай, 3, 208; БЕР, 6, 345).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
руно́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
руно́ |
| Р. |
руна́ |
| Д. |
руну́ |
| В. |
руно́ |
| Т. |
руно́м |
| М. |
руне́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ру́ны, ед. ру́на ж., в разн. знач. ру́ны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ру́ны лингв., лит. ру́ны, -наў мн.; ед. ру́на, -ны ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ру́ны, рун, адз. ру́на, -ы, ж.
1. Старажытныя пісьмёны пераважна скандынаваў, якія захаваліся ў надпісах на камянях, зброі і іншых прадметах.
2. Старадаўнія народныя эпічныя песні ў карэлаў, фінаў і эстонцаў.
|| прым. руні́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Рунічнае пісьмо.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ру́ны, рун; адз. руна, ‑ы, ж.
1. Старажытныя пісьмёны, якімі карысталіся пераважна скандынавы і якія захаваліся ў надпісах на камянях і іншых прадметах. Шмат якія руны відавочна маюць сляды апрацоўкі, але зроблена яна тонка. Лужанін.
2. Старадаўнія народныя песні ў карэлаў, фінаў і эстонцаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руно́ 1 ’шэрсць авечкі’ (ТСБМ), ’воўна з адной авечкі’ (Бяльк., Сл. ПЗБ, Сл. Брэс., ТС), ’воўна з ягнят і маладых авечак’ (малар., Сл. Брэс.), ’неразабраная воўна з авечкі’, ’пух у качкі’ (ТС), ру́на ’шэрсць’ (Касп.), ’воўна з адной авечкі’, ’скрутак воўны’ (Сл. ПЗБ, Нас.), ст.-бел. руно ’адзінка колькасці воўны’ (Ст.-бел. лексікон). Укр. ру́но, рус. руно́, польск. runo, чэш. rouno, славац. rúno, славен. rúno, серб.-харв. ру́но, балг. ру́но, макед. руно, ст.-слав. руно. Прасл. *runo [< *rou̯‑no] ’воўна на целе авечкі; скура авечкі з воўнай’ — вытворнае з суфіксам ‑no ад таго ж кораня, што і рваць < прасл. *rъvati з карнявым вакалізмам, як у літ. ráuti ’рваць, вырываць, скубці’, лат. raût ’вырываць, дзерці’. Прасл. *runo першасна — ’тое, што вырвана, выскубана’ > ’воўна, выскубаная з авечкі’, бо калісьці воўну бралі, выскубаючы яе з авечкі. Параўн. лац. vellus ’авечая воўна’ ад vellō ’рву, вырываю, скубу’ (Борысь, 527–528; Міклашыч, 284; ESJSt, 13, 783; Глухак, 534).
Руно́ 2 ’густая рунь’ (ТС), ру́на (ру́но) ’пушыстая зелень на засеяным полі’ (Нас.), укр. ру́но ’усходы’, рус. руно́ ’пучок хмелю з карэннаму. Гл. рунь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)